نام منظومه : شهریار نامه
نویسنده یا سراینده : هنوز مشخص نیست اما احتمال دارد عثمان مختاری
تعداد ابیات : بیش از ۱۲ هزار بیت دارد.
مربوط به سال : زمان سرایش مشخص نیست
درون مایه منظومه : شهریارنامه منظومه‌ای حماسی و دربردارندهٔ سرگذشت شهریار پسر برزو و نوهٔ سهراب و بازگویی داستان‌های پهلوانی او در هند و سند و سرندیب است. در واقع شهریارنامه دنباله تاریخ حماسی ایران است که به بازگویی سومین نسل از تبار رستم می‌پردازد. کتاب شهریار نامه در قالب مثنوی و همچون دیگر آثار حماسی فارسی، به شیوه شاهنامه سروده شده‌است.
سایر توضیحات در مورد منظومه شهریار نامه : شهریارنامه یکی از منظومه های پهلوانی نسبتاً مفصل پس از شاهنامه فردوسی است که آغاز و انجام آن افتاده است. این منظومه تنها منظومه پهلوانی پس از شاهنامه است که به یکباره و بدون هیچ مقدمهای آغاز میشود و بیفرجام به پایان میرسد و چندان توفیقی در میان عامه مردم نداشته است. به نظر میرسد دشواری ابیات، گسستگی پیوند معنایی میان بخشهای مختلف داستان، افتادگی های روایت به ویژه در آغاز و پایان داستان از عوامل مؤثر در پذیرش نیافتن این منظومه در میان مردم بوده باشد. در منطقه کوه مره سرخی، چهار روایت شفاهی از منظومه های پهلوانی پس از شاهنامه موجود است که از این میان، دو روایت «برزونامه» و «بانوگشسب‌نامه» در میان برخی از قصه گویان و راویان رواج دارد اما دو روایت «فرامرزنامه» و «شهریارنامه» در ذهن و زبان مردم جایگاهی ندارد.
این دو روایت تنها به وسیله مسنترین و معروفترین نقال این منطقه علی حسین عالی‌نژاد، آخرین بازمانده نقالان و راویان منطقه روایت میشود. در روایت وی منظومه دارای آغاز و پایانی سنجیده و روشن است و سراینده آن نیز که بر اساس تحقیقات انجام شده معلوم نیست- مشخص است. در این جستار تلاش شده است با رویکردی تحلیلی به مباحث زیر پرداخته شود: ذکر خلاصهای از آغاز و انجام داستان در روایت نقالی موجود، بررسی و تحلیل عناصر بومی و اساطیری در روایت نقالی، پاسخ به این پرسش که آیا راویان به نسخهای کامل از منظومه شهریارنامه دسترسی داشتهاند یا خود دست به آفرینش آغاز و انجام منظومه زدهاند، اشارهای به تفاوتها و شباهتهای روایت نقالی و روایت منظوم، ذکر حکایت چگونگی سرایش منظومه و پاسخ به این پرسش که تا چه میزان میتوان به درستی این حکایت اعتماد کرد.
دربارۀ منبع روایات شهریارنامه، باید گفت اگرچه شماری از پژوهشگران سرایش آن را از روی منبعی منثور که در میان مردم رواج داشته است، دانسته‌اند ، و برخی نیز منبع این داستان را حتى متون پیش از اسلام فرض کرده‌اند ، با‌این‌حال، هیچ سند قطعی در دست نیست که بتوان گفت شهریارنامه نیز مانند شاهنامه، از منبعی منثـور به نظم درآمده است ؛ زیرا با بررسی متون پهلوانی دوره‌های متأخر، درمی‌یابیم که بیشتر گویندگان این دسته از آثار، منبع روایت خود را دفتری منثور معرفی می‌کنند و یا مدعی‌اند که روایت خود را از موبد یا داستان‌گزاری از عهد باستان شنیده‌اند. اگر این روش بیان، تقلیدی از سبک بیان فردوسی نباشد، به احتمال بسیار، گویندگان این دسته آثار بر آن بودند که به روایت خود، مشروعیت و اصالت بدهند و ریشۀ آن را به ادوار کهن برسانند.
از شهریارنامه سه دست‌نویس ناقص در دست است. نخستین آن‌ها متعلق به کتابخانهٔ بانکیپور است و دارای ۱۸۰ برگ است و به گمان در سدهٔ هفدهم یا هجدهم میلادی نوشته شده‌است. گوینده در این نسخه نام یا تخلص خود را «فّرخی» می‌گوید و ازهمین رو برخی پژوهشگران غربی گمان کرده‌اند که شاید منظور همان فرخی سیستانی باشد. نسخهٔ دوم در آکادمی علوم تاجیکستان در دوشنبه نگهداری میشود و به نام نسخهٔ چایکین شناخته میشود. این نسخه مفصل‌ترین نسخه از این اثر است. قطعه‌ای دیگر دارای سی و دو برگه در کتابخانهٔ بریتانیا وجود دارد که گویا برش‌خورده از نسخهای نگاره‌دار است.
دریافت فایل پی دی اف شهریار نامه : دانلود شهریار نامه
- شهریار نامه – بخش نخست – آغاز کتاب
- شهریار نامه – بخش دوم – کشته شدن نیو بدست کنازنگ گوید
- شهریار نامه – بخش سوم – نامه فرستادن هیتال شاه به نزد جمهور شاه در مغرب زمین گوید
- شهریار نامه – بخش چهارم – شکار رفتن ارژنگ شاه با شهریار گوید
- شهریار نامه – بخش پنجم – افتادن شهریار در طلسم عنبر دز گوید
- شهریار نامه – بخش ششم – اظهار عاشقی کردن مرجانه با شهریار گوید
- شهریار نامه – بخش هفتم – کشتن عباس هامان پسر هیتال شاه را گوید
- شهریار نامه – بخش هشتم – صف آراستن دو لشکر در برابر همدیگر گوید
- شهریار نامه – بخش نهم – کشته شدن فرهنگ بدست زرفام گوید
- شهریار نامه – بخش دهم – رزم لشکر ارژنگشاه با زرفام گوید
- شهریار نامه – بخش یازدهم – رزم شهریار بافرانک و اظهار عاشقی فرانک گوید
- شهریار نامه – بخش دوازدهم – آگاه شدن شهریار از مکر و دستان شیرافکن گوید
- شهریار نامه – بخش سیزدهم – رفتن شهریار بشکار و کشتن شیرافکن را گوید
- شهریار نامه – بخش چهاردهم – رسیدن سپاه ارژنگ شاه و خبر دادن از حال او گوید
- شهریار نامه – بخش پانزدهم – رسیدن شهریار بطلایه هیتال شاه و شکستن و رفتن پیش ارژنگ شاه گوید
- شهریار نامه – بخش شانزدهم – کشته شدن زرفام بدست شهریار گوید
- شهریار نامه – بخش هفدهم – برگشتن هر دو لشکر از همدیگر و آوردن شهریار جمهور رابه پیش ارژنگشاه گوید
- شهریار نامه – بخش هجدهم – شناختن شهریار مرجانه جادو را گوید
- شهریار نامه – بخش نوزدهم – رسیدن نامه هیتال شاه بارژنگ شاه گوید
- شهریار نامه – بخش بیستم – جواب نامه نوشتن ارژنگشاه به هیتالشاه گوید
- شهریار نامه – بخش بیست و یکم – گرفتن عاس شهریار را و بردن پیش هیتال شاه گوید
- شهریار نامه – بخش بیست و دوم – بند افتادن شهریار در زندان سراندیب گوید
- شهریار نامه – بخش بیست و سوم – رزم کردن ارژنگ شاه با هیتال شاه و شکست خوردن ارژنگ شاه گوید
- شهریار نامه – بخش بیست و چهارم – نامه نوشتن ارژنگ شاه به زنگبار و یاری خواستن گوید
- شهریار نامه – بخش بیست و پنجم – آمدن ارژنگ شاه با سپاه بر سر هیتال شاه گوید
- شهریار نامه – بخش بیست و ششم – بند پاره کردن شهریار در بارگاه هیتال شاه گوید
- شهریار نامه – بخش بیست و هفتم – صف کشیدن ارژنگ شاه بر هیتال شاه گوید
- شهریار نامه – بخش بیست و هشتم – پیدا شدن نقاب دار زرد پوش و کشتن نصوح را گوید
- شهریار نامه – بخش بیست و نهم – رفتن نسناس زنگی به رزم او گوید
- شهریار نامه – بخش سی ام – کشته شدن بلال بدست نسناس زنگی گوید
- شهریار نامه – بخش سی و یکم – پیدا شدن نقاب دار زرد پوش و رزم او با نسناس گوید
- شهریار نامه – بخش سی و دوم – پیدا شدن نقابدار سیه پوش و رزم او با نقابدار زرد پوش گوید
- شهریار نامه – بخش سی و سوم – نامه نوشتن هیتال شاه به اکره دیو و آمدن شنگاوه گرد گوید
- شهریار نامه – بخش سی و چهارم – صف آرائی هیتال با ارژنگ شاه در برابر همدیگر
- شهریار نامه – بخش سی و پنجم – رها شدن شهریار از بند هیتال شاه گوید
- شهریار نامه – بخش سی و ششم – خبردار شدن هیتال شاه از بند پاره کردن شهریار و بدر رفتن گوید
- شهریار نامه – بخش سی و هفتم – بردن شهریار شنگاوه را به پیش ارژنگ شاه گوید
- شهریار نامه – بخش سی و هشتم – هنرنمایی کردن فرانک با شهریار گوید
- شهریار نامه – بخش سی و نهم – بخشیدن جام انجمن نمای با آئینه حکمت ارژنگ شاه به شهریار گوید
- شهریار نامه – بخش چهلم – مجلس آراستن ارژنگ شاه با شهریار گوید
- شهریار نامه – بخش چهل و یکم – صف کشیدن لشکر با همدیگر در برابر همدیگر گوید
- شهریار نامه – بخش چهل و دوم – رزم شنگاوه با لشکر هیتال شاه
- شهریار نامه – بخش چهل و سوم – رزم توپال برادر هیتال شاه با شنگاوه گوید
- شهریار نامه – بخش چهل و چهارم – رزم توپال با شهریار و کشته شدن توپال گوید
- شهریار نامه – بخش چهل و پنجم – رزم هیتال شاه با شنگاوه گوید
- شهریار نامه – بخش چهل و ششم – رزم شهریار با نقابدار زرد پوش
- شهریار نامه – بخش چهل و هفتم – داستان آمدن ارژنگ شاه به دروازه شهر سراندیب گوید
- شهریار نامه – بخش چهل و هشتم – قسمت کردن شهریار دروازه ها به نامداران کوید
- شهریار نامه – بخش چهل و نهم – رفتن شهریار به پای قلعه سراندیب گوید
- شهریار نامه – بخش پنجاهم – پیدا شدن نقابدار سرخ پوش و جنگ او با شهریار
- شهریار نامه – بخش پنجاه و یکم – بازگشتن نقابدار سرخ پوش و شهریار از یکدیگر گوید
- شهریار نامه – بخش پنجاه و دوم – آمدن مضراب دیو به خیمه شهریار و بردن دلارام گوید
- شهریار نامه – بخش پنجاه و سوم – گرفتن سرخ پوش ارژنگ را گوید
- شهریار نامه – بخش پنجاه و چهارم – کشته شدن هیتال شاه بدست بهزاد و بر تخت نشستن ارژنگ گوید
- شهریار نامه – بخش پنجاه و پنجم – پادشاه شدن فرانک درسراندیب و بند گردن ارژنگ را گوید
- شهریار نامه – بخش پنجاه و ششم – آمدن رسول پادشاه خاور زمین به پیش لهراسپ و شکایت کردن او از ابلیس دیو گوید
- شهریار نامه – بخش پنجاه و هفتم – خواب دیدن رستم شاه کیخسرو را کوید
- شهریار نامه – بخش پنجاه و هشتم – آمدن رستم به خدمت لهراسپ شاه گوید
- شهریار نامه – بخش پنجاه و نهم – خبردار شدن لهراسپ از کشتن جهن گوید
- شهریار نامه – بخش شصتم – آمدن ارجاسپ شاه با پسر پولادوند بر سر ایران گوید
- شهریار نامه – بخش شصت و یکم – داستان رفتن شهریار دربیشه بر سر مضراب دیو گوید
- شهریار نامه – بخش شصت و دوم – رسیدن شهریار به بیشه اول و جنگ او با فیلان گوید
- شهریار نامه – بخش شصت و سوم – رسیدن شهریار به بیشه دویم و جنگ او با گرگان گوید
- شهریار نامه – بخش شصت و چهارم – در رسیدن شهریار به بیشه سوم و کشتن اژدها گوید
- شهریار نامه – بخش شصت و پنجم – رسیدن شهریار به بیشه چهارم و جنگ او با موران و دیدن دخمه گرشاسب را گوید
- شهریار نامه – بخش شصت و ششم – رسیدن شهریار به بیشه پنجم و رزم او با شیران گوید
- شهریار نامه – بخش شصت و هفتم – رسیدن شهریار به بیشه ششم و جنگ او با غولان گوید
- شهریار نامه – بخش شصت و هشتم – رسیدن شهریار به بیشه هفتم و جنگ او با زنگیان گوید
- شهریار نامه – بخش شصت و نهم – رسیدن شهریار به بیشه هشتم و جنگ او با بوزینگان گوید
- شهریار نامه – بخش هفتادم – رسیدن شهریار به بیشه نهم و رزم او با سگسار گوید
- شهریار نامه – بخش هفتاد و یکم – رفتن شهریار در قلعه مضراب دیو و آزاد کردن دلارام گوید
- شهریار نامه – بخش هفتاد و دوم – رزم شهریار با مضراب دیو و گرفتن او را گوید
- شهریار نامه – بخش هفتاد و سوم – بند پاره کردن مضراب دیو و رفتن از بند شهریار گوید
- شهریار نامه – بخش هفتاد و چهارم – رزم زنگی زوش با لشکر سرخ پوش نقابدار گوید
- شهریار نامه – بخش هفتاد و پنجم – رزم زنگئی ذوش بانقاب دار سیه پوش گوید
- شهریار نامه – بخش هفتاد و ششم – رزم شهریار با نقابدار سیه پوش گوید
- شهریار نامه – بخش هفتاد و هفتم – رزم زنگی زوش با نقابدار سرخ پوش و گرفتن سرخ پوش او را گوید
- شهریار نامه – بخش هفتاد و هشتم – برکشتن هر دو لشکر ازهمدیگر و گریختن زنگی زوش از بند سرخ پوش گوید
- شهریار نامه – بخش هفتاد و نهم – رزم شهریار با نقابدار سرخ پوش گوید
- شهریار نامه – بخش هشتادم – رزم شهریار با نقابدار سرخ پوش گوید
- شهریار نامه – بخش هشتاد و یکم – نامه فرستادن شهریار به نزدیک فرانک گوید
- شهریار نامه – بخش هشتاد و دوم – جواب نامه نوشتن فرانک به شهریار گوید
- شهریار نامه – بخش هشتاد و سوم – آمدن ارجاسپ شاه با لشکر بر سر لهراسپ شاه گوید
- شهریار نامه – بخش هشتاد و چهارم – خبردار شدن زال رز از آمدن ارهنگ دیو گوید
- شهریار نامه – بخش هشتاد و پنجم – رزم خورشید مینو با سپاه ارهنگ دیو گوید
- شهریار نامه – بخش هشتاد و ششم – آمدن ارهنگ به میدان خورشید مینو گوید
- شهریار نامه – بخش هشتاد و هفتم – رزم سام با ارهنگ دیو و گرفتار شدن سام گوید
- شهریار نامه – بخش هشتاد و هشتم – جواب نامه نوشتن زال زر به نزد زواره گوید
- شهریار نامه – بخش هشتاد و نهم – جنگ زوراه با ارهنگ دیو گوید
- شهریار نامه – بخش نودم – نامه فرستادن زال زر به نزد ارده شیر و به مدد طلبیدن گوید
- شهریار نامه – بخش نود و یکم – نامه فرستادن زال زر به نزد وزیر ارجاسب شاه گوید
- شهریار نامه – بخش نود و دوم – آمدن ارهنگ به پای حصار سیستان و بیرون آمدن زال زر گوید
- شهریار نامه – بخش نود و سوم – رزم زال زر با ارهنگ دیو و شکسته شدن ارهنگ گوید
- شهریار نامه – بخش نود و چهارم – گریختن ارهنگ از زال زر به جانب بلخ و رفتن گوید
- شهریار نامه – بخش نود و پنجم – برون آمدن گودرز با چهار صد مرد جنگ آور به پای دار گوید
- شهریار نامه – بخش نود و ششم – نامه فرستادن لهراسپ به نزدیک گشتاسپ گوید
- شهریار نامه – بخش نود و هفتم – درخیانت بسرم و گشوده شدن شهر بلخ گوید
- شهریار نامه – بخش نود و هشتم – گریختن لهراسپ از بلخ و گرفتار آمدن گودرز گوید
- شهریار نامه – بخش نود و نهم – رزم زن لهراسپ با ترکان گوید
- شهریار نامه – بخش صدم – رسیدن طهماسپ برادر ارجاسپ و رزم او با لهراسپ گوید
- شهریار نامه – بخش صد و یکم – رسیدن فرامرز از هندوستان و جنگ او با ترکان گوید
- شهریار نامه – بخش صد و دوم – کشتن فرامرز برادر گشتاسپ طهماسپ را گوید
- شهریار نامه – بخش صد و سوم – در خواب دیدن زال کیخسرو را گوید
- شهریار نامه – بخش صد و چهارم – فرستادن ارجاسپ ارهنگ دیو را بجنگ لهراسپ و آمدن ارجاسپ به سیستان و آگاه شدن لهراسپ گوید
- شهریار نامه – بخش صد و پنجم – فرستادن ارجاسپ ارهنگ را بری گوید
- شهریار نامه – بخش صد و ششم – رزم گشتاسپ با ارهنگ دیو گوید
- شهریار نامه – بخش صد و هفتم – جنگ مادر گشتاسپ با گشتاسپ گوید
- شهریار نامه – بخش صد و هشتم – صف آرائی کردن لهراسپ در برابر ارجاسپ گوید
- شهریار نامه – بخش صد و نهم – داستان خلاص شدن شهریار از بند فرانک گوید
- شهریار نامه – بخش صد و دهم – مکر کردن دلارام در خلاصی شهریار از بند فرانک گوید
- شهریار نامه – بخش صد و یازدهم – رفتن فرانک به مهمانی دلارام گوید
- شهریار نامه – بخش صد و دوازدهم – رفتن فرانک با دلارام در شکارگاه گوید
- شهریار نامه – بخش صد و سیزدهم – دادن شهریار فرانک را به ارژنگ شاه گوید
- شهریار نامه – بخش صد و چهاردهم – رسیدن نامه زال زر به شهریار و خشم کردن شهریار گوید
- شهریار نامه – بخش صد و پانزدهم – داستان جنگ لهراسپ با ارجاسپ گوید
- شهریار نامه – بخش صد و شانزدهم – دار زدن ارجاسپ گودرز پیر را گوید
- شهریار نامه – بخش صد و هفدهم – نامه فرستادن زال زر به نزدیک ارجاسپ گوید
- شهریار نامه – بخش صد و هجدهم – پیدا شدن ابر تیره و بردن فرامرز گوید
- شهریار نامه – بخش صد و نوزدهم – کشته شدن گرگوی و گرگین بدست ارهنگ و گرفتار شدن اردشیر بیژن گوید
- شهریار نامه – بخش صد و بیستم – فرستادن ارجاسپ گرگوی گرگین و ارده شیر و پاس پرهیزگار را روئین حصار گوید
- شهریار نامه – بخش صد و بیست و یکم – زخم زدن ارهنگ بانو گشسپ را گوید
- شهریار نامه – بخش صد و بیست و دوم – رسیدن شهریار به دربند چین و رزم او با منقاش چین گوید
- شهریار نامه – بخش صد و بیست و سوم – کشته شدن شیر در نخجیر گاه بدست شهریار گوید