نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : کشف
نام فعلی مکان جغرافیایی : کشف رود تجن
نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه: کشف، کشف رود
شرح مکان جغرافیایی:
کشف / کشف رود: در شاهنامه دو بار از این رود نامی ولایت طوس در داستان منوچهر نام برده شده و آن در نامه سام به منوچهر است تا پس از شرح پهلوانی های خود از شاه بخواهد که اجازه ازدواج پسرش زال با دختر مهراب کابلی را بدهد. در آن نامه سام یادآور میشود که او همان کسی است که اژدهای خفته در مقابل رود کشف را کشت
چنان اژدها کاو به رود کشف برون آمد و کرد گیتی چو کف
به زخمی چنان شد که دیگر نخاست ز مغزش زمین گشت با کوه راست
کشف رود پرخون و زرداب گشت زمین جای آرامش و خواب گشت
از قرن ها پیش به رودخانه اصلی ولایت طوس کشف رود گفته میشده که زه کش اصلی این ولایت به طول تقریبی دویست کیلومتر است و در تحت القعر آن جاری است. ظاهراً پس از ورود اعراب به ایران آنها این نام را به کار نبرده اند در نتیجه نویسندگان کتابهای جغرافیایی قرون آغازین اسلامی هم از کشف رود با این نام یاد نکرده اند.
اما بعد از آمدن مغولان که اغلبی از نام های قدیم رایج شده مثل آمودریا به جای جیحون این رود هم کشف خوانده شده است در این دوره ظاهراً اولین بار در کتاب جامع التواریخ رشیدالدین فضل الله همدانی نام کشف رود دیده میشود. از آن پس همیشه این رود کشف خوانده شده است.
در حدود یکی دو فرسنگی ساحل چپ کشف رود کوه منفردی وجود دارد که از دیرباز از درکوه خوانده شده است. وجه تسمیه آن هم این است که رگه ای سرخ رنگ در دامنۀ سیاه کوه به طول تقریبی یک کیلومتر و پهنای حدود ۱۰۰ متر وجود دارد که همراه با فراز و فرود دامنه کوه آن هم فراز و فرود مییابد و از دور جسد اژدهایی را تداعی می کند بدین سبب کوه مزبور به از درکوه شهره شده است روستایی به نام برزش آباد زادگاه و مدفن سید عبدالله برزش آبادی سرسلسله عرفای شیعه مذهب ذهبیه در دامن این کوه قرار دارد و حافظ ابرو در نیمه اول سده نهم هجری پانزدهم میلادی ضمن معرفی بلوک تبادکان مشهد و روستای برزش آباد با اشتباه چاپی به صورت روستاباد نوشته است «اژدری که در شاهنامه ذکر میکند که سام بکُشت و حالا دامن کوه بر شکل اژدری افتاده سرخ می نماید در قریه روستاباد از این بلوک است. کنون هم اهالی محل اعتقاد دارند که آن رگۀ سرخ جسد اژدهایی است که حضرت علی (ع) آن را کشته و خونش را در چاهی ریخته که هنوز دم آن خون باقی است برای آگاهی بیشتر گرچه عوام الناس وجه تسمیه کشف رود را این میدانند که در حواشی آن لاک پشت = کشف) بسیار بوده اما کشف رود هم ریشه با کسپه رود و کاسه رود .است در بندهش آمده است کاسه رود به آب توس شهر بیاید آن را آنجا کسف رود خوانند. این همان رود وه است که آنجا کاسه .خوانند در سند نیز کاسه خوانند. کاس، رود شهد با توجه به این که دو رود کشف رود و هریرود یا شهد در ۶۰ کیلومتری جنوب شهر سرخس و در محل پل خاتون به هم میپیوندند و کاسه رود را تشکیل میدهند خبر بدین صورت در بندهش نقل شده است. چون کشف رود و کاسه رود یا تجن کنونی خمیده و به صورت نیم دایره است کسپه یا کاسه خوانده شده که در پهلوی به معنی چنگ مانند و خمیده است
کشف رود از غربی ترین بخش ولایت طوس به نام قل،قوچان که دو حوضه آبریز کشف رود و اترک را از هم جدا میکند آغاز میشود و در نزدیکی شهر رادکان با جوشش چشمه های النگ رادکان شاکله مشخصی میگیرد و سپس از جوار شهر مشهد میگذرد و در محل پل خاتون نزدیک سد دوستی به هریرود می پیوندد. در نتیجه طول آن حدود ۲۰۰ کیلومتر می شود.