نام مکان جغرافیایی در شاهنامه :  کشمیهن

نام فعلی مکان جغرافیایی :  کیشمان ترکمنستان

نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه:  کشمیهن

شرح مکان جغرافیایی:

کشمیهن نام شهری در پنج فرسنگی شمال مرو بر سر دوراهی خوارزم و آموی در کنار جیحون و بخارا بوده که نامش اولین بار در بخش تاریخی شاهنامه ذیل تاختن آوردن لشکر چین به ایران در زمان بهرام گور آمده است

چون خاقان به ایران یورش آورد و به مرو رسید بهرام از آتشکده آذرگشسپ رو سوی مرو نهاد و در کشمیهن بر لشکر خاقان شبیخون زد

بر این سان بیامد به نزدیک مرو            نپرد بر آن گونه پران تذرو

نوندی بیامد ز کاراگهان                      که دور است خاقان ز کار جهان

به تدبیر نخچیر کشمیهن است             که دستورش آنگرم آهرمن ست

خانم پیگولوسکایا در تاریخ ایران این واقعه را بدون ذکر نام کشمیهن چنین آورده است بهرام پس از اطلاع از حملۀ خاقان چین (رهبر هونها) به مرو شبانه به ایشان تاخت و خاقان را به دست خود کشت نبرد قطعی در نزدیکی مرو وقوع یافت

این که وجه تسمیه کشمیهن چه بوده دقیقاً معلوم نیست اما به نظر میرسد که در اصل نام یکی از سرداران پارتی بوده است. در مقدمه شاهنامه ابومنصوری، در معرفی جد پنجم ابو منصور محمد بن عبد الرزاق، آمر گردآوری شاهنامۀ منثور کشمهان بن کنارنگ این گونه آمده است: «محمد بن عبد الرزاق بن فرخ بن ماسه بن مازیار بن کشمهان بن کنارنگ بن خسرو بن .بهرام…» در شاهنامه هم ضمن شرح حرکت یزدگرد سوم به سوی طوس آمده است که او به کنارنگ طوس نوشت

کنون کشمگان پور آن رزمخواه             بیامد بر ما بدین بارگاه

البته شهر «کشمیهن» مرکز بهترین مویز و کشمشهای خراسان هم بوده است. چون کشمیهن در مسیر شاهراه اعظم خراسان مشهور به جاده ابریشم خصوصاً بر سر دوراهی خوارزم و بخارا بوده است اکثر جغرافی دانان و مورخان سده های آغازین اسلامی با املاهای مختلف از آن یاد کردهاند که از آن جمله:اند گردیزی با املای کشمیهن، طبری با املای کشماهن، یعقوبی با املای کشماهن، نرشخی با املای کشمیز،  ابن فضلان با املای قشمهان، مؤلف حدود العالم با املای کشمیهن، ابن خردادبه با املای کشماهن و ابن حوقل با املای کشمیهن. این شهر تا زمانی که آب رود مرو به آن می رسیده ،آباد ،بوده اما پس از آن رو به ویرانی نهاده است بارتلد ویرانه های این شهر که ترکمانان آن را کیشمان می خوانند اکنون در حدود پنج فرسخی شمال ویرانه های شهر مرو در کشور ترکمنستان برجاست.

 

قبلی «
بعدی »