عنوان: روایات بندهشی، زمینه گفتمانی استعاره های شاهنامه
نویسند‌گان: دکتر سیدعلی قاسم زاده / علی قلی نامی
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسنده: دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) / دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
تاریخ نگارش: پائیز ۱۳۹۴ هجری شمسی
منبع: نشریۀ ادب و زبان دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال نوزدهم، شمارۀ چهل، پائیز و زمستان ۱۳۹۵
چکیده مقاله:
آن گاه که بخش های پهلوانی و اساطیری شاهنامه، با برخی واقعیّت های تاریخی و همچنین با حوادث ازلی و بندهشی مقایسه شود، تطابقی معنادار آشکار می شود. یکی از مواردی که در بررسی های مربوط به شاهنامه مغفول مانده، تحلیل چگونگی انطباق میان رویدادهای ازلی و مینویِ توصیف شده در کتاب بندهش با حوادث پهلوانی و چگونگی تأثّر فردوسی از آن بن مایه های اسطوره ای و تبلور آن در زبان استعاری یا مجازی شاهنامه است. بنا بر ادّعای این جستار، این انطباق خود یک استعاره بزرگ است که به زمینه گفتمانی ظهور و بروز استعاره نظر دارد. مقاله حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و الهام از نظریّه گفتمانی دریدا تلاش کرده است به بازخوانی جایگاه استعاره در شاهنامه بپردازد. بنابر نتیجه این پژوهش، علاوه بر استعارات بلاغی و عاطفی، استعاره هایی در شاهنامه دیده می شود که نه تنها با قدرت و هنر بیانی فردوسی آمیخته گشته است، متأثّر از بنیان های اساطیری و بازنمایی باورهای بندهشنی است که می توان از آن با عنوان استعارات ارجاعی و فرهنگی یاد کرد. لذا در بازشناسی و بازخوانی روایات اساطیری و پهلوانی شاهنامه باید به زیرساخت گفتمانی استعاره های ارجاعی و فرهنگی بیش از پیش توجّه کرد.
کلمات کلیدی: زبان, استعاره, زمینۀ گفتمانی, شاهنامه, دریدا
دریافت مقاله:روایات بندهشی، زمینه گفتمانی استعاره های شاهنامه