بدو سام گفت ای بت خرگهی شکسته قدت پشت سرو سهی به شمشاد طوبی خرامت قسم که شد راستی را به عالم علم به آهوی صیاد شیرافکنت به سوفار مژگان خنجرزنت به خون‌ریز بادام بادام تو به آشوب زلف دلارام تو به رویت که پر نور شد نار ازو به مویت که چون مور شد […]

سمن برگ روی همایون جمال پری‌دخت نام همایون به فال روان کرد از تنگ شکر شکر برون کرد از آن درج گوهر گهر به شکر طراوت به یاقوت داد رطب را ز شیرین شکر قوت داد به یاقوت بشکست نرخ نبات برانگیخت آتش ز آب حیات عقیقش ببرد آب را در عدن چو طوطی شکرخای […]

ازو سام نیرم بمانده شگفت پس آنگه چو زلفش برآشفت و گفت که ای عارضت باغ نسرین بود به روی تو روشن جهان‌بین بود ز ماه تو صد طعنه بر مشتری ندارد مثال خود از دلبری دلم نقش ماه نوت بسته است که پیوسته در مهر پیوسته است در آن طاق فیروزه بینم گره که […]

فلک حلقه‌ای از کمر ترکشت شه سرکش چرخ ترکش کشت چه گوئی ز راه دراز آمدم برو باز شو کز تو باز آمدم چه نامی که نامم بدادی به ننگ مران بر زبانم که دادی به جنگ قمررخ رخش را قمررخ نهاد که رخ بر رخ چون تو فرخ نهاد برو با نگاری که داری […]

به زلف تو تا سر درآورده‌ام به آشفتگی سر برآورده‌ام ز موی میان تو موئی شدم ز مشک تو قانع به بوئی شدم ضعیفی که افگندیش در کمند گرش می‌کشی در به رویش مبند غریبی که امیدش از خان تست درش باز کن زان که مهمان تست کریمان کسی را که مهمان کنند دلش را […]

لبش بر لب شکرآلود کرد گرفتش در آغوش و پدرود کرد قمر رخ دو چشمش چو چشمه روان چو محروم ماند از دلاور جوان یل پیلتن را چو مه آب داد شه چرخ رخ پیش اسبش نهاد رخ آورد چون ماه خاور به چین بد آشفته چون زلف دلبر به چین به میدان چشم اشک […]

چو یک نیمه بگذشت از تیره شب به زندان درآمد بت خنده‌لب چو بادام ترکان چین نیم مست چو شمع فروزنده شمعی به دست شد آن جلوه‌گر چون خرامان تذرو غلام قدش گشته آزاده سرو دلاویز چون زلف عنبرفشان شکرریز چون شهد شکرفشان دل آرای چون خلد عنبر سرشت خرامان چو طاووس باغ بهشت گره […]

مرو را به ره بر کنون بازدار سخن بشنو از سام و از روزگار چو شد سام بسته به بند گران پریزاده زی او شدی در زمان زمان تا زمان لابه کردی به سام که کامم برآور برون شو ز دام نپذرفتی از وی سخن هیچ سام زبان را به دشنام می‌کرد رام همی گفت […]

ولی نغمه‌ساز گلستان راز نوا زین نشان کرد در پرده ساز که چون سام فرخ‌پی نامور ز خاور به چین شد نهان ره‌سپر که چون صبح نام آوران سپاه ندیدند شه را بر افراز گاه بگشتند بسیار در کوه و دشت نشان و پی شاه پیدا نگشت بگشتند قلواد و قلوش بسی نمی‌گفت راز نهانی […]

گرفتند او را هم اندر زمان کشیدند در زیر بند گران جهان سوز ترکان پرچین کمند به مستی گرفتند و کردند بند یکی قلعه‌ای بود کز محکمی به کیوان رساندی سر از خرمی یکی کوتوال اندر آن جا مدام مر او را نهنگ جهان سوز نام در آن قلعه‌اش آشیان ساختند به چاهی گرانش درانداختند […]

عنان بر در طوبی آباد زد ز دو چشم خود باغ را آب زد ببوسید خاک سراپرده را به لب برنهاد آب افسرده را یکی از مقیمان آن بارگاه فرو گفت در گوش فغفور شاه از آن رفتن سام در بوستان دگر قتل چوبک زن و پاسبان ولیکن بگفت این که شب تا سحر بخورد […]

همان دم پری‌دخت فغفور چین به زاری و افغان غزل گفت بین که آیا مه مهربانم کجاست دل‌آرام و آرام جانم کجاست کجا سام نیرم شه نیم‌روز که امشب شبم را کند همچو روز کجا آن جهان دید? شیر مرد که از ژند جادو برآورده گرد چه بودی که این لحظه اینجا بدی فروزنده مجلس […]

نگارا سمن عارضا دلبرا بتا ماه‌رویا پری پیکرا جمال تو شمعست و پروانه دل هوای تو گنج است و ویرانه دل ندیدم چو پسته دهان تو هیچ نبستم طمع در میان تو هیچ دهان تو همچون میان نیست هست وگر زان که گوئی چنان نیست هست وگر صبح دعوی کند صادقست که بر مهر رویت […]

روان سام برخاست گفتش رواست که فرمان فغفور ما را هواست به چرمه درآمد چو سلطان شرق به ایوان شه روی بنهاد برق که ناگه ز هر سو برآمد خروش ز خوبان چین شهر آمد به جوش ز هر سو شتابان پری پیکری ز هر گوشه تابان قمرمنظری برون آمدند از حرم دختران چو از […]

نهاده یکی شمع سوزنده پیش سرافکنده چون شمع در پای خویش شب تار و امیدش از روز نه بجز شمع هیچش دل‌افروز نه چو پروانه می‌سوخت در پای شمع ز سوزندگی رفته هم‌پای شمع ز بس کز دل خسته آتش فروخت برو شمع سوزنده را دل بسوخت چگویم که آن لحظه چون می‌گریست غمش گفت […]

برفتند باری چو کبک از دره زدند از حرم خیمه بر پنجره بدیدند بزمی چو خلد برین پر از ماه‌رویان ماچین و چین خروشنده بد سام چون پیل مست برون رفته از دست و ساغر به دست پر مشک بر ارغوان ریخته به موئی دو صد زنگی آویخته به گرد گل از سنبلش سلسله زده […]

زناگه پدید آمد از پیش طاق بتی چون مه از لاجوردی رواق بهشتی روان بخش طوبی خرام بهشتی مثال قیامت قیام قصب‌پوش ماهی به طلعت چو روز قصب بسته بر ماه گیتی‌فروز نموداری از خلد عنبرسرشت به رفتار طاووس باغ بهشت چمان چون خرامنده سرو چمن درخشان چو رخشان سهیل یمن رخش در شب تار، […]

به آئین و رسم فریدون و جم به ایوان فغفور برزد علم یکی بارگه دید سر بر سپهر درخشنده از روشنی همچو مهر سراپرده برکشیده به ماه زده تخت فغفور در پیش‌گاه ستاده شه خُلخی تاج‌ور یکی تیره ره از برش دورتر چو جیپال و قیصر دوصد بنده‌اش به هر جا ز حیرت سرافکنده‌اش جهان […]

خورش کمترین گوهری بر کمر مهش کمترین کوکبی بر سپر ارم نقشی از صحبت بزم او قیامت نموداری از رزم او نسب دارد از گرد گرشاسب چیر حسب دارد افزون‌تر از نره‌ شیر هنوزش نیامد ز شکر نبات ندادندش از مشک دفتر برات هنوزش ز گل بر دل لاله داغ هنوزش چمن خالی از پر […]

تذروی برون جسته از چنگ زاغ به پرواز شد باز بر طرف باغ گوزنی درافتاده از تیغ کوه شده از کف ژنده پیلی ستوه بدان سایه افکنده پران همای دگر بر سرآورده شد باز جای پریزاده خفته در گلشنی زبون گشته در دست اهریمنی قضا را درآمد یکی تیز باد ز چنگال آن اهرمن درفتاد […]

بشد کشته آنجا مکوکال دیو که بد چین و ماچین از آن پرغریو دو صد دیو کردند آنجا نظر مکوکال دیدند بر ره گذر فتاده در آنجا به خون و به خاک تن او ز خنجر شده چاک‌چاک از آن ترس در لحظه بگریختند به دام بلا درنیاویختند بغلطید سام آن زمان بر زمین بنالید […]

سراینده دهقان مُوبد نژاد ز سام نریمان چنین کرد یاد که چون ژند جادو چنان کشته شد ورا دولت و بخت برگشته شد یکی دیو بد پر ز شور و غریو کجا نام او بد مکوکال دیو نژند بداختر برادر بد او ز چرخ فلک نیز بدتر بد او یکی دیو عادی به دو پیل‌تن […]

وز آن جا به گنجینه دژ کرد روی بر آهنگ جادو شده جنگ‌جوی سر شهریاران کشورگشای که بد سام آن گرد فرخنده رای خروشنده چون ابر بر پشت کوه شده کوه از بیم او بر ستوه چو خورشید درمانی از سندروس زده موج بر گنبد آبنوس علم‌های زرین پرچم سیاه ز ماهی علم برکشیده به […]

همان لحظه چون سام مشکین نقاب فرو رفته یک لحظه چشمش به خواب خوشا طلعت دوست دیدن به خواب ولی کس نبیند به شب آفتاب خوشا با خیال سر زلف یار رسن بازی دل به شب‌های تار خوشا با گل سنبل دل‌فروز شب تیره در خواب بردن به روز به شب چشم عاشق نبیند به […]

بدو گفت کای رشک سرو سهی فروزان ز تو فر شاهنشهی بگو کز کجائی و نام تو چیست درین مرز فرخنده کام تو چیست زمین را ببوسید فرخ سوار پس آنگه چنین گفت کای شهریار جوانی غریبم ز ایران زمین همی روی دارم به ماچین و چین امیدم ز هر گوشه‌ای توشه‌ای نصیبم ز هر […]

روان سام نیرم به عزم شکار به گلگون برآمد چو ابر بهار کجا در رکابش پلنگ افکنان چو سلطان سیاره خنجرزنان کمرکش بتان قیامت قیام کمربسته بر سرو طوبی خرام چو آهوی مستان همه شیرگیر ز ابرو کمان کرده وز غمزده تیر سمند سواران دریاگذار شتابان به صحرا چو باد بهار تک انداز ترکان نخجیر […]

چو دید آنکه با دختری خوب روی سخن گفت و پر رشک گردید ازوی ز افسون‌گری سام را در ربود به روی هوا رفت مانند دود بر مرغزاریش آورد باز وز آن پس درآمد به سوز و گداز که ای نامور کام من کن روا ممان تا ز هجران شوم بینوا ز عشق ار چه […]

بدین سان چو پاسی ز شب درگذشت ز خون دل آتش ز سر درگذشت نظر کرد آزاده قلواد را یلی راستی سرو آزاد را نشسته ندید اندر آن بارگاه برآورده بر چرخ گردنده آه که آیا کجا رفت و حالش چه بود چه پیش آمد و در خیالش چه بود ملالش گر از باده بگرفته […]