نام: کیخسرو شاهرخ
سال تولد: ۷ تیرماه ۱۲۵۴
محل تولد: کرمان
تاریخ درگذشت شخصیت : ۱۱ تیرماه ۱۳۱۹
آرامگاه: آرامگاه زرتشتیان تهران
ملیت: ایرانی
لقب: ارباب کیخسرو
شغل: سیاستمدار
مذهب: زرتشتی
وابستگان :
همسر(ان): فیروزه کریمداد فرهی و کتایون قباد
فرزندان: شاهرخ، افلاطون، منوچهر، شاه بهرام، شاه بهمن، فریدون، داریوش، فرنگیس، هما و پروین
آثار و فعالیت ها:
آثار مکتوب:
- پیشگویی های زرتشت
- آیینهی آیین مزدیسنی
- زرتشت پیامبری که از نو باید شناخت
- فروغ مزدیسنی
- آیین نامه زرتشتیان
- یادداشت های کیخسرو شاهروخ
فعالیت ها:
- بنیانگذار شبکه تلفن سراسری
- بانی کتابخانه مجلس
- تاسیس موزه مجلس
- راه اندازی دبیرستان پسرانه فیروز بهرام، دبیرستان دخترانه انوشیروان
- تاسیس گورستان زرتشتیان تهران
- کاشف محل خاکسپاری فردوسی
- بنیانگذار آرامگاه فردوسی
- رئیس انجمن زرتشتیان تهران
- نماینده زرتشتیان در یازده دوره مجلس شورای ملی
- از موسسین انجمن آثار ملی ایران
جایزه ها :
- دریافت نشان درجه یک علمی بعلت تاسیس مدرسه ای به نام احمدیه در پارک امین الملک
توضیحات شخصیت:
ارباب کیخسرو در خانواده‌ای زرتشتی در شهر کرمان زاده شد. پدرش شاهرخ زرتشتی وقتی او نوزاد بود درگذشت. پس از مرگ پدر، مادرش به بافندگی روی آورد و مخارج او و برادرش را از همین راه تأمین کرد. در کودکی به کارگری پرداخت و همزمان در مکتبخانه زرتشتیان کرمان، مختصر سوادی تحصیل کرد.
در دوازده سالگی به تهران رفت و در مدرسه شبانه‌روزی آمریکایی‌ها مشغول به تحصیل شد، همزمان در بیمارستان آمریکایی‌ها کار می‌کرد. در شانزده سالگی با پس‌انداز خود سفری یک‌ساله به هندوستان داشت. و در دارالفنون بمبئی به تحصیل ادامه داد. در ۲۱ سالگی از طرف انجمن خیریه پارسیان بمبئی به مدیریت مدرسه زرتشتیان کرمان رسید و به کرمان بازگشت و به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی زرتشتیان مشغول شد. ارباب کیخسرو پس از یک فراز ونشیب و چندین سفر خارج از کشور ازجمله به روسیه و ژاپن در سی سالگی به تهران بازگشت
ارباب کیخسرو از فعالان جنیش مشروطه در ایران بود و در دور دوم بعنوان نماینده زرتشتیان به ایران راه یافت. در زمان جنگ جهانی اول در قحطی بزرگ ایران (۱۲۹۶-۱۲۹۸) از فعالان کمک رسانی در تهران شد. در سال ۱۲۸۲ میرزا محمدطاهر مستوفی ملقب به بصیر الممالک امتیاز شبکه تلفن کشور را از مظفر الدین شاه گرفت اما نتوانست به تعهد ده ساله خود در توسعه خطوط تلفن موفق باشد او مدیریت را به ارباب کیخسرو سپرد و او در واقع توسعه دهنده شبکه تلفن سراسری در کشور بود.
ارباب کیخسرو از همان آغاز دوره دوم مجلس شورای ملی کارپردازی و ریاست امور اداری مجلس را بر عهده گرفت و تاسیس کتابخانه مجلس را آغاز کرد که طی سه سال تعداد کتاب های کتابخانه را از ۵۱ جلد به ۱۳۹۴ جلد رساند.
موج ناشی از جنبش ملی گرایی که در سده چهارده خورشیدی شکل گرفته بود منجر به تقاضای بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران برای ساخت بنای درخور جایگاه فردوسی گردید که مسئولیت شناسایی محل دفن فردوسی از طرف انجمن آثار ملی به ارباب کیخسرو سپرده شد. که این روند در سال ۱۳۰۵ آغاز گردید . کل هزینه برآوردی ۲۵ هزار تومان بود که به پیشنهاد ارباب کیخسرو برگه هایی برای جمع آوری کمک های مالی با قرعه کشی در اختیار عموم قرار گرفت که از این محل تنها ۳۷۳۸ تومان جمع آوری شد در نهایت با پیشنهاد تامین بودجه از محل بودجه مجلس که ارباب کیخسرو داده بود موافقت شد به شرطی که خود ایشان ناظر هزینه کرد باشند. در نهایت پس از دریافت چندین طرح از معماران ایرانی فرانسوی و آلمانی در نهایت طرح گدار معمار و باستان شناسی فرانسوی تایید و بنا در دستور ساخت قرار گرفت کل بودجه طرح به شصت هزار تومان رسید که این اضافه مبلغ را ارباب کیخسرو از طریق مجلس و دولت تامین نمود.
ارباب کیخسرو مانند دو سرمایه‌دار بزرگ زرتشتی دیگر ایران، ارباب جمشید و ارباب بهمن دچار ورشکستگی شد و ناچار شد هر چه دارد، حتى خانه مسکونی خودش را بفروشد تا بدهی‌هایش را بدهد. اما باز هم نتوانست از عهده پرداخت بدهی‌هایش برآمد و در همین میانه، به صورت ناگهانی درگذشت.
کیخسرو شاهرخ شخصیت تاریخی برجسته زرتشتی ایرانی بود. او در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کرد تا کشور خود را از آن سال‌های تاریک خارج کند. همزمان او برای تعالی و ترقی جامعه زرتشتیان نیز تلاش می‌کرد. او به درستکاری شهرت داشت و به همین دلیل نمایندگان مجلس در همهی دوره‌ها، کارپردازی مجلسو ریاست اداره مباشرت و ملزومات مجلس را بر عهده او گذاشته بودند. به گفته مهدی بامداد صداقت و درستی او (که نماینده جامعه زرتشتیان بود) چنان بود که سید حسن مدرس در یکی از جلسات مجلس پشت تریبون گفت: «در مجلس ما فقط یک نفر مسلمان پیدا می‌شود که آنهم ارباب کیخسرو شاهرخ است»
در یک سند وزارت خارجه بریتانیا دربارهی ارباب کیخسرو آمده‌است: «ارباب کیخسرو بر زرتشتیان ایران ریاست دارد و در کاردانی و درستکاری نامبردار است. او یک مرد ملی نامداری است و هرگز تحت تأثیر افسونهای خارجیان قرار نگرفته‌است»
همچنین مورگان شوستر دربارهی او می‌نویسد: «او کسی بود که هیچ‌وقت از اوقات شبانه‌روزی، از پیشرفت مقاصد و اصلاحات مملکتی کوتاهی نمی‌نمود. در دورهی قریب شش ساله مجلس با خرابی وضع مالی کشوری، با سیاست و تدبیر غریب، آن دوره را طی نمود. تا دورهی فترت منقضی و باز مجلس شروع به کار کرد. در جنگ بین‌الملل اول بود که با خطرات جانی که متوجه مشارٌ‌الیه بود، از طرف مستوفی الممالک، در مرتبهٔ مأمور مذاکره با کمیتهی دفاع ملی قم شد.»
ملک‌الشعرا بهار با دیدن وکلای فاسد و وابسته دوره چهاردهم مجلس شورای ملی قصیده فصیحی سرود و به نمایندگان واقعی دوره‌های پیش افسوس خورد. در بخشی از این قصیده آمده‌است:
به بهارستان افتاد مرا دوش عبور جنتی دیدم بی حور و سراپای قصور
جای کیخسرو، بگرفته فلان گبر به زر جای مستوفی، بنشسته فلان رند به زور
بزرگداشت:
- تصب تندیس کیخسرو شاهرخ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی
- همایش سپاسداری از اندیشه های تاثیزگذار زرتشتی که در ۶ اسفند ۱۳۸۹ در جشنگاه خسروی به منظور قدردانی از کیخسرو شاهرخ و جمعی دیگر از اندیشمندان زرتشتی برگزار شد.
- گهنبار خوانی در ۱۱ تیر ۱۳۹۴ همزمان با سالگرد درگذشت کیخسرو شاهرخ در دبیرستان فیروز بهرام توسط جمعی از ایرانیان زرتشتی انجام پذیرفت
لینک های مرتبط: