نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : کات
نام فعلی مکان جغرافیایی: شهری بیرونی در استان خوارزم ازبکستان
نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه: کاث
شرح مکان جغرافیایی:
کات: کات یا کاث در شاهنامه به عنوان شهری مستقل یاد نشده، بلکه یک بار از شخصی به نام بیورد کاتی سخن به میان آمده که ظاهرا منسوب به شهر کات خوارزم بوده است. در داستان کاموس کشانی، که تورانیان به داخل ایران نفوذ کرده و اغلب ولایات ایران شرقی را تحت حمایت گرفته با حکام آنها را علیه حکومت مرکزی ایران وادار به اطاعت خود کرده اند، یکی از سرداران ایشان چنین معرفی می شود:
ز سقلاب چون کندر شیر مرد چو بیورد کاتی سپهر نبرد
چو سنگسار غرچه، چو شنگل زهند هوا پر درفش و زمین پر پرند
مسکو در متن «بیورد کانی» و در حاشیه «بیورد گائی» دارد، دکتر خالقی به درستی متذکر شده که «گات یا کاث در حوارزم» بوده (یادداشت های شاهنامه، بخش دوم و سوم: بخش دوم، ص ۴۵)، اما، به رغم این توضیح، نام کات را در فهرست «نام جای ها» نیاورده است. کات یا کاث، واقع در ساحل راست جیحون، اصلی ترین مرکز ولایت بزرگ خوارزم در سده های آغازین هجری بوده و دیگر شهر مرکزی خوارزم هم گرگانج در ساحل چپ جیحون واقع بوده است، اما کات از سال ۳۸۶ ق تابع حکام گرگانج، که مأمونیان بودند. شد و مرکزیت خوارزم را برای همیشه از دست داد
بارتلد، ذیل «کاث، کات»). این شهر که به نوعی زادگاه ابوریحان بیرونی (زاده بیرون شهر کاث) بوده، از شهرت فراوانی برخوردار شده است، چنان که تقریبا همه جغرافی دانان سده های آغازین اسلامی به معرفی آن پرداخته اند
کاث، که از اواخر قرن چهارم کم کم رونق خود را از دست داد، بعد از واقعه مغول تقریبا ویران شد و به جای آن شهری با نام شهباز ولی (لقب پوریای ولی) احداث گردیده که آن را در ترجمه های فارسی از روسی به اشتباه شاه عباس ولی خوانده اند بالاخره در سده های اخیر به جای آن شهری نوساز به نام بیرونی ساخته اند این شهر حالا در استان خوارزم کشور ازبکستان قرار گرفته است.