عنوان: نقد و بررسی برخی از ژرف ساخت های اسطوره ای اسفندیار
نویسنده: دکتر محمود رضایی دشت ارژنه
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسنده: دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
تاریخ نگارش: پائیز ۱۳۹۴ هجری شمسی
منبع: مجلۀ مطالعات ایرانی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال چهاردهم، شمارۀ بیست و هشتم، پائیز و زمستان ۱۳۹۴
چکیده مقاله:
اسفندیار، یکی از نبرده ترین پهلوانان دین بھی است که در شاهنامه، چندی خوش می درخشد، اما دولتی مستعجل دارد. در این جستار، ضمن برشمردن کار کردهای اسفند بار در شاهنامه، مشخص شده است که کارکردهای اصلی اسفندیار، تکرار الگوهای اساطیری است و از این رو، چه بسا آنچه در شاهنامه، درباره او آمده، همه رو ساخت ماجرا باشد و در اصل، اسفندیار نیز بوده ای اساطیری باشد که با برکت و باروری در پیوند است، به خصوم که اسنگ و یکدر، پدر او، گشتاسپ و پدربزرگ او، لهراسپ را نیز با باروری و برکت بخشی در پیوند می داند، از جمله، الگوهای برجسته اساطیری در حماسه اسفند یار، یکی ستیز اسفندیار با ارجاسب دپو و رهایی خواهرانش از چنگ اوست که این امر، تکرار نبرد پهلوان با اژدهای خشکسالی و رهایی زن با گاو (نماد ابرهای باران زا از چنگ اژدهاست که در اسطوره های بارورائه بالدر، ایندرا و ورشره، ایشدرا و ویشورو په، رامایانا، ضحات و گشتاسپ، مشهود است. از دیگر سو، گشنه شدن اسفند یار با چوب گر، تکرار اسطوره بارورانه بالدر در اسکاندیناوی است، چراکه او نیز با چوب درخت داروش کشته شد و این امر نمایانگر پیوند ستوار خدایان باروری با درخت، طبیعت و باروری تواند بود.
کلمات کلیدی: اسطوره, شاهنامه, اسفندیار, اژدها, خشکسالی
دریافت مقاله: نقد و بررسی برخی از ژرف ساخت های اسطوره ای اسفندیار