نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : جیحون
نام فعلی مکان جغرافیایی : آمودریا رود مرزی افغانستان و ترکمنستان
نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه: گل زریون، دریای آب
شرح مکان جغرافیایی:
جیحون همان رود مشهور آسیاست که خراسان را از ماوراء النهر جدا میکرد و اکنون عمدتاً مرز دو کشور ترکمنستان و ازبکستان را تشکیل می دهد. بلندترین رود آسیای میانه است که از کوه های هندوکش در پامیر سرچشمه میگیرد و از به هم پیوستن رودهای وخشاب و پیانژ تشکیل می شود.
چون این رود در شاهنامه عموماً مرز ایران و توران تلقی میشود نام آن به فراوانی به صورت جیحون ،آب نیز دریای آب آمده است. ایرانیان پیش از آمدن اعراب به ایران این رود را آمودریا میخواندند اما اعراب نام جیحان تورات را به آن بخشیدند، کما این که گل زریون یا سیردریا را هم به نام توراتی سیحون .خواندند. گرچه ایرانیان هر دو نام جدید عربی را پذیرفتند اما پس از واقعه مغول بار دیگر نام آمودریا رایج ،گشت که تاکنون هم مردم منطقه آن را به همین نام می شناسند. رود جیحون در متون یونانی و لاتین اکسوس و در عهد ساسانی وهرود نام داشت.
بنا بر آنچه گذشت قهرمانان شاهنامه به جای عبور از رودی به نام جیحون در اصل از آمودریا میگذشته اند اما چون عنوان جیحون پذیرش عام یافته بود گردآورندگان داستان های شاهنامه هم به جای آمودریا جیحون را به کار برده اند حال آن که با شهر ،آموی که نامش را از آمودریا یا برعکس گرفته اند چنین نکرده و برخلاف اعراب که آن را آمل خوانده اند ایرانیان و فردوسی آن را با همان نام آموی می شناخته اند.