عنوان: جابه جایی و دگرگونی اسطوره رستم در شاهنامه
نویسنده: دکتر محمود رضایی دشت ارژنه
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسنده: استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز
تاریخ نگارش: بهار ۱۳۸۸ هجری شمسی
منبع: فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال پنجم، شمارۀ هفده، زمستان ۱۳۸۸
چکیده مقاله:
رستم یکی از پرآوازه ترین پهلوانان شاهنامه است. در شاهنامه، پدر او دستان، پدربزرگ او، سام و جد او نریمان است و اصل و نسب او از سوی مادر به ضحاک فرزند مرداس می رسد. با این اوصاف، روشن می شود که اسطوره رستم در شاهنامه به کلی دگرگون شده است؛ به این ترتیب که نه دستان پدر اوست و نه سام و نریمان، پدربزرگ و جد او هستند. از سوی دیگر، در اصل و نسب مادری او نیز، خلاف آنچه در شاهنامه آمده است، ضحاک پسر مرداس نیست. بنابراین در واقع، شکل کهن تر اسطوره رستم این گونه بوده است که دستان، صفت رستم، نریمان، صفت گرشاسپ، مرداس، صفت ضحاک و سام، نام خاندانی بوده است که گرشاسپ از آن برخاسته است و بنابراین رابطه خویشاوندی که در شاهنامه درباره اصل و نسب رستم بیان شده، در نتیجه دگرگونی و جابه جایی اسطوره شکل گرفته است و واقعیت ندارد.
کلمات کلیدی: شاهنامه, فردوسی, رستم, دستان, سام ,نریمان, مرداس
دریافت مقاله: جابه جایی و دگرگونی اسطوره رستم در شاهنامه