ضرب المثل ( دستانزد ) : آموختن دانش در همه حال
توضیحات ضرب المثل :
درود بر عزیزان و یاران جان
زهر دانشی چون سخن بشنوی
از آموختن یک زمان نغنوی
چو دیدار یابی به شاخ سخُن
بدانی که دانش نیاید به بُنَ
این دوبیت در آغاز کتاب در بخش ستایش خرد می باشد .مصراع دوم هردوبیت بیت تقریبأ بیانگر یک معنی واحد می باشد و حکیم فرزانه د ر این دوبیت به ماتوصیه می کند که همواره در پی آموختن باشیم و به آنچه می دانیم و آموخته ایم هیچ گاه بسنده نکنیم.
غ‍ِره شدن به آنچه می دانیم و راضی بودن به معلومات کنونی سر آغاز به بیراهه رفتن است به قول سعدی شیرین سخن :
دعوی مکن که برترم از دیگران به علم
چون کبر کردی از همه دونان فروتری
و حافظ شیرازی :
مباش غره به علم و عمل، فقیه! مدام
که هیچکس ز قضای خدای جان نبرد
همچنین حکیم اندرز می دهد که تلاش کنیم دانش ما به روز باشد. در یک جمله ما باید در تمام طول زندگی دانش آموز باشیم . مرحوم کسروی می گوید یکی از اشکالات نسل و نژاد ما همین است که به جای آموختن فکر می کنیم باید نسبت به دیگران نقش آموزگار را داشته باشیم .و چون میزان معلومات ما ثابت می ماند پس از چندی حرف هایمان تکراری می شود و مردم از این تکرار مکررات خسته شده و تاب تحمل ما را از دست می دهند، در نتیجه اطراف ما خالی می شود و تنها می مانیم .
معادل این دستانزد در زبان فارسی شاید بی شمار باشد
حدیثی نبوی داریم بدین صورت
اُطلبوُ الْعلم وَ لَو با لْصین فَاِنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ فریضَهٌ عَلی کُلِ مسلم ((و مُسلمَه))و معنای فارسی آن نیز در این بیت آورده شده است:
چنین گفت پیغمبر راستگوی
ز گهواره تا گور دانش بجوی
حکیم درجایی دیگر می فرماید:
که بی کار مردم ز بی دانشی است
به بی دانشان بر، بباید گریست
و
بیارای دل را به دانش که ارز
به دانش بود، تا توانی بورز
و
زمانی میاسای از آموختن
اگر جان همی خواهی،افروختن
و
بگوی آنچه دانی و بفزای نیز
زگفت خردمند برتر چه چیز
با اجازه سروران فرهیخته به همین مقداربسنده می کنم .به راستی که اگر تنها شاهنامه رابخوانیم وگفتار نیک این بزرگمرد را به زیورکردار بیاراییم برای پیشرفت خود و جامعه تا حد بسیار زیادی از سایر متون فرهنگی بی نیاز خواهیم شد . و مشمول این دستانزد دیگر حکیم نمی شویم که
حکیما چو کس نیست گفتن چه سود
با آرزوی پیشرفت روز افزون برای این مرز و بوم اهورایی
این مطلب توسط جناب آقای حمیدرضا رحیمی و گروه بزرگ تلگرامی فردوسی،شاهنامه و شاهنامه خوانی که توسط ایشان مدیریت می شود به وب سایت ویکی شاهنامه ارائه داده شده است.