عنوان: بررسی تحلیلی گونه های پیمان و سوگند در شاهنامه فردوسی
نویسندگان: دکتر سعید حسام پور / ناهید دهقانی
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: استادیار زبان و ادربیات فارسی دانشگاه شیراز / دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادربیات فارسی دانشگاه شیراز
تاریخ نگارش: بهار ۱۳۸۷ هجری شمسی
منبع: پژوهشنامۀ ادب غنایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال ششم، شمارۀ یازدهم، پاییز و زمستان ۱۳۸۷
چکیده مقاله:
شاهنامۀ فردوسی از زمان سروده شدن تاکنون، همواره برای اهل فن و عامه مردم یکی از آثار درخور توجه بوده است. در این شاهکار ماندگار، افزون بر عناصر ویژه ادب حماسی که طبیعتا وجه غالب آن است، عناصری مانند عهد و پیمان، سوگند، عشق و … دیده می شود که جنبه ای عام تر دارند و بیشتر با درونیات و عواطف انسان در پیوند هستند و از دیدگاه انواع ادبی می توان آن ها را درگستره ادبیات غنایی قرار داد. سوگند و عهد و پیمان در شاهنامه جایگاهی مهم و بنیادین دارد و ریشه بسیاری از حوادث را می توان در عهدشکنی و وفای به عهد جستجو کرد. عهد و پیمان و سوگند از دیرباز درمیان ایرانیان و برخی دیگر از ملت ها، یکی از عناصر بنیادی مذهبی، اخلاقی و اجتماعی به شمار می رفته و در فرهنگ های گوناگون به فراوانی بر آن تاکید شده است. به گونه ای که حتی درگذشته های بسیار دور بر مبنای باورهای میترایی (ایزد پیمان)، نوعی نظام بر جوامع هند و اروپایی حاکم بوده است؛ این باورها با گذر زمان تحول یافته و به متون اسطوره ای و حماسی و آثار غنایی هریک از این ملت ها راه یافته است. پدید آمدن سوگندنامه ها در زبان و ادبیات فارسی نشانگر اهمیت این عناصر در فرهنگ و جامعه ایرانی است. در این مقاله، جایگاه عهد و پیمان در متون ایران باستان و بازتاب آن با تاکید بر جنبه های اجتماعی، در شاهنامه فردوسی با روش تحلیلی بررسی شده است و از آن جا که بخش جدایی ناپذیر بسیاری از پیمان های شاهنامه سوگند است و پیوند بسیار نزدیکی میان این دو دیده می شود، سوگندهای موجود در شاهنامه و هم چنین مقدسات یادشده در هریک از پیمان ها واکاوی می شود.
کلمات کلیدی: شاهنامه, فردوسی, پیمان, سوگند, ایران
دریافت مقاله: بررسی تحلیلی گونه های پیمان و سوگند در شاهنامه فردوسی