عنوان: آیین تشرّف زال، فریدون و کیخسرو؛ آیین رازآموزی جادوگران و داروگران
نویسندگان: دکتر ابوالقاسم رحیمی / زهرا شیردل
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: استادیار دانشگاه حکیم سبزواری / کارشناسی ارشد دانشگاه حکیم سبزواری
تاریخ نگارش: بهار ۱۳۹۲ هجری شمسی
منبع: مجلۀ مطالعات ایرانی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال دوازدهم، شمارۀ بیست و چهارم، پائیز و زمستان ۱۳۹۲
چکیده مقاله:
نقد اسطوره ای، شیوه‌ای میان رشته‌ای است که از سویی بر یافته‌های روانشناختی و از سوی دیگر بر مطالعات اسطوره شناختی، انسان‌شناختی و تحلیل ادیان و تمدن‌ها استوار است (قائمی، ۱۳۸۹ الف: ۲۶). کهن الگوی «کودک رهاشده» از مضامین پربسامد در اساطیر و فرهنگ های ملل مخظف است. در این جستار کوشیده‌ایم تا داستان تبعید زال، فریدون و کیخسرو را در دوران کودکی از دیدگاه مردم شناسی بررسی کنیم. الیاده سه دسته از آشناسازی ها را مشخص می کند؛ دستۀ نخست مراسم سن بلوغ، دستۀ دوم آیین های ورود به انجمن های سری و دهۀ سوم آشناسازی در ارتباط با حرفه‌های سری مانند دارو گری و با جادوگری است.
شاید بتوان ژرف ساخت بسیاری از اساطیر مربوط به کودک تبعید شده را آیین سن بلوغ دانست، نو آموزان پس از گذراندن مراسم تشّرف، به طور رسمی در جامعه پذیرفته می شوند و تبدیل به مردانی بالغ می گردند، این همان چیزی است که در اسطورۀ کودک رهاشده نیز به خوبی قابل رویت است کودک پس از جدایی از جامعه و با خانواده، تحت آموزش قرار می گیرد و در بازگشت، تبدیل به انسانی بالغ می‌گردد؛ اما ویژگی های ممتاز شخصیتی و توانایی ها و قابلتهای منحصر به فرد زال، فریدون و کیخسرو، ما را بر آن می دارد تا دوران تشرف آنان را علاوه بر آیین تشرف سن بلوغ، از جنبه آیین راز آموزی جادوگران و دارو گران نیز بررسی کنیم.
کلمات کلیدی: شاهنامه, فردوسی, زال, فریدون, کیخسرو, مردم شناسی, آیین تشّرف
دریافت مقاله: آیین تشرّف زال، فریدون و کیخسرو؛ آیین رازآموزی جادوگران و داروگران