عنوان: فردوسی و گفتمان مدرن ایرانی (شاهنامه فردوسی و نقش آن در تکوین هویت ملی ایرانیان در دوره معاصر)
نویسندگان: دکتر عیسی امن خانی / دکتر منا علی مددی
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: استادیار زبان و ادبیات فراسی دانشگاه گلستان / استادیار زبان و ادبیات فراسی دانشگاه گنبدکاووس
تاریخ نگارش: تابستان ۱۳۹۳ هجری شمسی
منبع: مجلۀ جستارهای ادبی (علمی-پژوهشی) شمارۀ صدوهشتادوپنج، تابستان ۱۳۹۳
چکیده مقاله:
با شکست سپاه ایران از سپاه روس باب آشنایی ایرانیان با غرب گشوده می شود و گفتمان مدرن (تجدد) به جای گفتمان پیشامدرن (سنت) می نشیند. نتیجه این دگرگونی طرد بسیاری از هنجارهای رایج گذشته و نفی بسیاری از بزرگان پیشین است. نه تنها هنجارهای سیاسی (نابرابری انسان ها و …) و ادبی (لزوم وزن و قافیه و …) طرد می شوند، بلکه به بسیاری از شاعران نام آشنا (سعدی، مولوی و …) نیز روی خوشی نشان داده نمی-شود. تنها استثنا فردوسی و اثر او شاهنامه است که علی رغم تناقضاتش با هنجارهای گفتمان مدرن تجلیل می-شود. اصلی ترین دلیل این بزرگداشت که اوج آن را در برگزاری کنگره هزاره فردوسی می بینیم شکل-گیری دولت مدرن ملی (دولت ملت) و ایدئولوژی ناسیونالیسم به عنوان ایدئولوژی تثبیت کننده دولت ملی مدرن در عصر مشروطه و به خصوص حکومت پهلوی (پدر و پسر) است. تشکیل دولت ملی که هم روشنفکران مشروطه و هم پهلوی ها به دنبال آن بودند نیاز به زمینه هایی چون تاریخ، زبان و سرزمین مشترک (عناصر اصلی ملت سازی) داشت؛ عناصری که بسیاری از آن ها در شاهنامه فردوسی بیش از هر اثر دیگری انعکاس پیدا کرده است؛ دلیل نکوداشت فردوسی را باید در همین مسئله جستجو کرد.
کلمات کلیدی: فردوسی, شاهنامه, دولت ملی, ناسیونالیسم, گفتمان مدرن
دریافت مقاله:فردوسی و گفتمان مدرن ایرانی (شاهنامه فردوسی و نقش آن در تکوین هویت ملی ایرانیان در دوره معاصر)