نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : گُرگانج
نام فعلی مکان جغرافیایی : اکنون در جوار شهر کهنه اورگنج ولایت داش آغوز
نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه:
شرح مکان جغرافیایی:
گُرگانج: نام این شهر، که مرکز اصلی و مهم ولایت خوارزم از اواخر سده چهارم هجری به بعد بوده، در متن مصحح خالقی یک بار در جنگ یازده رخ آمده است، آنجا که اشکش ایرانی بر شیدہ تورانی در خوارزم غلبه می کند و شیده به گرگانج می گریزد:
وزان سو که رفت اشکش تیزهوش برآمد ز خوارزم یکسرخروش
به رزم اندرون شیده برگشت ازوی سوی شهر گُرگانج بنهاد روی
گرگانج که اعراب آن را جرجانیه تلفظ کرده اند در قرن چهارم یکی از دو شهر مرکزی ولایت شبه کشور خوارزم بوده است. در آن زمان شهر کاث(کات) در ساحل راست جیحون مهم ترین مرکز ولایت و گرگانج در ساحل چپ دومین مرکز بود. دودمانی با نام آل عراق با مرکزیت شهر کاث در شهرهای ساحل راست یا شمالی، و مامونیان با مرکزیت شهر گرگانج بر شهرهای سمت چپ یا جنوبی جیحون حکومت می کردند و با هم رقابت داشتند. در قلمرو آل عراق بیشتر کشاورزی رونق داشت و در قلمرو مامونیان بازرگانی، در نهایت مامونیان بر آل عراق غلبه یافتند و در سال ۳۸۶ هجری آنان را برانداختند و بدین ترتیب، همه خوارزم دارای یک شهر مرکزی شد که همان گرگانج بود. از آن پس، دربار مامونیان و شهر گرگانج مرکز ترویج علم و فرهنگ و مامن بزرگ ترین دانشمندان وقت چون ابوریحان بیرونی و ابوعلی سینا شد،
اما کمی بعد یعنی در آغاز سال ۴۰۸ ق سلطان محمود غزنوی به خوارزم لشکر کشید و گرگانج را متصرف شد و به دوره آرامش و شکوفایی خوارزم و گرگانج خاتمه بخشید. مدتی بعد هم سلجوقیان صاحب خوارزم شدند. بالاخره دودمان مشهور خوارزمشاهیان در سده ششم هجری با مرکزیت همین گرگانج حاکم بخش عمده ایران شدند، تا این که مغولان ایشان را برانداختند و گرگانج را اورگنج تلفظ کردند. ویرانه های این شهر اکنون در جوار شهر کهنه اورگنج ولایت داش آغوز با داش حوض (حوض سنگی)برجا و شامل آثار تاریخی فراوانی از روزگار مامونیان تا مغولان و ازبکان است