نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : مندیا
نام فعلی مکان جغرافیایی : شهری از سرحدات روم در کنار فارقین
نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه:
شرح مکان جغرافیایی:
مندیا: یکی از شهرهای روم در جوار شهر دیگری به نام فارقین بوده است. قباد ساسانی پس از استحکام حکومت خویش و حمله به روم آن دو شهر را در محاصره گرفت. مردم هر دو شهر از وی زنهار خواستند و او به آیین زرتشتی دعوتشان کرد و برایشان آتشکده ساخت:
یکی مندیا و دگر فارقین بیامختشان زند و بنهاد دین
نهاد اندر آن مرز آتشکده بزرگی نوروز و جشن سده
دکتر خالقی نوشته است:«پاول هرن مندیا را به ریخت پهلوی Amid برمی گرداند…» (یادداشت های شاهنامه، بخش دوم و سوم، بخش سوم، ص ۲۷۱). بنابراین مندیا همان شهر آمد» بعدی بوده است. این خردادبه آمد را از شهرهای دیار ربیعه خوانده (۱۳۷۰، ص ۷۱) و فاصله آن را از شهر میافارقین یا همان فارقین پنج فرسخ نوشته است (همان، ص ۷۲). به گفته لسترنج، آمد کنار قسمت علیای دجله و در جایی قرار داشته که دجله از آن به بعد قوسی را به سوی شرق ایجاد می کرده است السترنج درباره این شهر نوشته است: «ولایات دیاربکر… همه در ساحل دجله علیا یا در شمال آن واقع، و مرکز آن شهر آمد بود که آن را به صورت حامد نیز نوشته اند، که همان آمیدای رومی باشد که بعدها به نام دیاربکر معروف گردید و تاکنون به همین نام خوانده می شود و قره آمد یعنی آمید سیاه هم به آن می گویند، زیرا از سنگ سیاه ساخته شده است» (۱۳۶۴، ص ۱۱۶-۱۱۷). شهر دیاربکر اکنون در جنوب شرق کشور ترکیه در ساحل راست دجله علیا برجاست. به هر حال تسخیر شهر مندیا یا آمید توسط قباد واقعیت داشته، چنان که وی گروهی از مردم آن شهر را هم به ایران کوچانید و در شهر ارگان یا ارجان (داران) در مرز پارس و اهواز اسکان داد، لذا به شهر سکونتگاه ایشان به از آمد گواد» (بهتر از آمد قباد) نیز می گفته اند.