نام شخصیت: ولی الله ترابی سفید آبی
سال تولد شخصیت: ۱۲۸۸
محل تولد شخصیت: ده اسبی آب یا همان سفید آب از توابع شهرستان تفرش استان مرکزی
تاریخ درگذشت شخصیت : ۱۲ مرداد ۱۳۹۲ در بیمارستان مدائن تهران
شغل شخصیت: نقالی
توضیحات شخصیت:
استاد ولی‌الله ترابی که در ۱۳۱۵ در سفیدآبِ تفرش به دنیا آمده بود، در همان کودکی همراه با خانوده‌اش به تهران آمد و در محله دروازه غار ساکن شد. زندگی در تهران، این فرصت را برای وی به وجود آورد که از همان کودکی بتواند در مسیر فراگیری رموز و نکته‌های نقالی گام بردارد.
مرشد ترابی هم‌چنان‌که خود گفته است، پیش از آنکه به نقّالی بپردازد، همچون پدرش تعزیه‌خوانی می‌کرده است: «من از هفت‌سالگی تعزیه می‌خواندم. پدرم، ملّاحسن، شهادت‌خوانِ درجه‌یک تهران بود و مرا با خود به مجالس تعزیه‌خوانی می‌برد. اما از وقتی نقّالی را شروع کردم، دیگر تعزیه نمی‌خوانم. [برای تعلیمِ نقّالی] اول رفتم پیش استاد [روح‌الله] شوقی، او در منزلش برای من داستان‌های شاهنامه را می‌گفت و طرز خواندن آنها را می‌آموخت. شب‌ها هم می‌رفتم به پاتوق، یعنی چاپار قهوه‌خانه، که هم نقلِ او را ببینم و هم آنچه یادگرفته بودم، تحویل دهم. البته دو سال قبل از اینکه نقّالی را شروع کنم، برای یادگرفتنِ حرکاتِ رزمی به زورخانه می‌رفتم».
مرحوم مرشد ترابی در همین گفت‌وگو که آن را در سال‌های میان‌سالی خویش انجام داده بوده است، ضمن اشاره به تفاوت‌های طومارِ نقالی (که درواقع همان متنِ نمایش‌نامه نقّال است) با شاهنامه و اینکه طومار نقّالی برخلاف شاهنامه به نثر است، از ویژگی‌های لازم برای هنر نقّالی نیز سخن گفته است:
«نقّال باید طومار را قبل از شروعِ نقل مرور کرده باشد و در موقعِ نقّالی او باید با اتکا به حافظه و حال و هوای مجلس، اگر لازم دید چیزی بیفزاید یا کم کند. البته طومار معمولاً همراه نقّال است و آن را در حضور مردم می‌گشاید، اما نقلِ او با مراجعه به آن گفته نمی‌شود… . در بسیاری موارد نقّال ناچار است از لحاظ بازی و تصویرکردن و فهم کردن داستان و یا ازنظر گفتار، قطعه‌هایی را فی‌البداهه بسازد. نقّال جز قصه‌گویی، باید بر شیوه‌های بیان حرکات و احساس‌های مختلف نقش‌هایی که تعریف می‌کند، مسلّط باشد. مثلاً خودِ من اسب‌سواری و شمشیربازی را در تعزیه آموختم و بسیاری از حکات رزمی را از زورخانه. همین‌طور نکته مهم دیگر این است که نقّال باید حتماً با موسیقی آشنایی داشته باشد».
این را هم باید یادآور شد که روان‌شاد مرشد ترابی، نقّالیِ خود را از روی طوماری انجام می‌داده که بر پایه طومار نقّالی مرحوم حاج حسین بابای مشکین، از نقّالان نامدار تهران، فراهم آمده بوده است. این طومار با کوشش استاد داوود فتحعلی بیگی و لاله تقیان با عنوان «مشکین‌نامه» به همت انتشارات نمایش به‌چاپ رسیده است.
مرشد ولی‌الله ترابی مدت‌ها از بیماری سرطان رنج برد و در بیمارستان «مدائن» تحت درمان بود و عصر روز شنبه، ۱۲ مرداد ماه ۱۳۹۲ در سن ۷۷ سالگی به دلیل بیماری سرطان در بخش I.C.U بیمارستان «مدائن» تهران درگذشت
لینک های مرتبط: