نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : فَرَب
نام فعلی مکان جغرافیایی : فرب در یک فرسنگی ساحل راست رودخانه جیحون
نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه: ریگ فرب، دشت فرب، شهرک فرب
شرح مکان جغرافیایی:
فَرَب:شهرک فرب که چندبار در شاهنامه از آن نام برده شده اکنون نیز در همان محل پیشین یعنی در فاصلۀ تقریبا یک فرسنگی ساحل راست جیحون به محاذات شهر، آموی یا آمل شط، چهارجوی بعدی، و ترکمن آباد کنونی واقع است.
چون شهرک فرب به جیحون نزدیک بوده و در مواقع طغیان رود، آب تا نزدیکی آن بالا می آمده، پیرامون آن انباشته از شن یا ریگ ساحلی است، چنان که رودکی نیز در شعر خود از ریگ آموی یاد می کند. بدین سبب، در شاهنامه به جای فرب عموما از ریگ فرب به عنوان محل جنگ نام برده می شود.
در داستان یازده رخ که پیران ویسه طی نامه ای به گودرز پیشنهاد تعیین مرزهای ایران و توران و صلح میان دو کشور را می کند. در یکی از بیت ها پریشانی هایی دیده می شود که بعضی از کاتبان خواسته اند آنها را رفع کنند. بیت به حواشی جیحون مربوط می شود و در آن آمده است:
فروتردگر دشت آموی و زم که تا شهر ختلان درآید برم
سه نسخه خطی خالقی، به جای «فروتردگر دشت»، «فرب بردگر دست و دارند و یک نسخه هم «فرب یزد گردست و». در نتیجه، آقای خالقی هم «فربه زیرنویس را در فهرست «نام جای ها» ی خود آورده و هم نام نامربوط «بردگرد» را، و در توضیحات خویش درباره این مصرع نوشته است:«از شهری به نام فرب که در برخی از دستنویس ها آمده است، در حدود العالم نام رفته است» (یادداشت ها شاهنامه، بخش دوم و سوم، ص ۱۴۲). حال آن که غرض کاتبان آن نسخه ها«فرب بر دگر دست و آموی و زم» بوده است، که معقول می نماید، از فرب در چند منبع دیگر یاد شده است. اما«بردگرد» نام جایی نبوده است.
اولین باری که نام فرب بدون شبهه در متن شاهنامه آمده در داستان جنگ بزرگ است که کیخسرو پس از جنگ با افراسیاب و تورانیان در ساحل چپ جیحون و گذر از آن، در نامه خود به پدرش می نویسد:
رسیدم از ایران به ریگ فرب سه جنگ گران کرده شد در سه شب
پس از آن هم در پادشاهی بهرام گور است که وی پس از یورش به لشکر خاقان چین در کشمیهن مرو، در تعقیب شکست خوردگان، به آموی در کنار جیحون می رود و پس از عبور از رود، از ریگ فرب هم می گذرد و در محل مایمرغ دیگر بار دشمنان را در هم می کوبد و به فرب باز می گردد:
بیامد ز آموی یک پاس شب گذر کرد بر آب و ریگ فرب
چو برگشت و آمد به دشت فرب بی آژنگ رخسار و پرخنده لب
بالاخره در پادشاهی یزدگرد سوم و پایان کار و مرگ او می خوانیم که در جنگ بیژن با ماهوی سوری، کنارنگ مرو، در حاشیه جیحون، بیژن:
همی تاخت تا پیش ریگ فرب پرآژنگ رخ پر زدشنام لب
مرو را به ریگ فرب دربیافت رکیبش گران کرد و اندر شتافت
چون فرب از شهرهای مهم و کهنسال پیرامون بخارا بوده، نرشخی در نیمه اول سده چهارم هجری به معرفی لازم آن و موقعیت جغرافیایی اش پرداخته است (۱۳۶۳، ص ۱۰-۸، و ۲۶-۲۷). فرب در حاشیه شاهراه خراسان، بین مرو و بخاراء بوده، لذا اغلب جغرافی دانان قرون آغازین اسلامی به توصیف آن با نام های مختلف و فاصله‌اش از جیحون (یک فرسنگ) و بیکند(ده فرسنگ) و بخارا(بیست فرسنگ)، پرداخته اند، مورخان هم به سبب آن که قتل امیراحمد بن اسماعیل سامانی در سال ۳۰۰ هجری در فرب روی داده است، در ذکر آن واقعه به نام فرب اشاره کرده اند. بجز این منابع، کسان دیگری هم از فرب یاد کرده و با نام های مشابه به معرفی آن پرداخته اند شهرک فرب اکنون در ساحل راست جیحون و جزء کشور ترکمنستان است.