ضرب المثل ( دستانزد ) : دوری از پیمان شکنی
توضیحات ضرب المثل :
با درود به پیشگاه یاران و هموندان بزرگوار، و آرزوی تندرستی برای همه ی عزیزان و دوستداران شاهنامه.
به رسم هر آدینه، با بیتی مثال گونه و پندآموز از شاهنامه در خدمت شما هستیم..
اشارات و ابیاتی که دور نیست، روزگاری در این مرز و بوم بر سر زبانها بیشتر جاری بود و به عنوان ضرب المثل در جامعه ی ایرانی مورد استفاده ی مردمان بود.
به این ترتیب با آخرین دستانزد سال ۱۳۹۷ مهمان لحظات شما خواهیم بود.
حتما دیده و شنیده اید که عهد و پیمان از دیرباز در بین ایرانیان از مهمترین رفتارها و هنجارها شمرده می شد و پیمان شکنی از بزرگترین گناهان.
حتی امروزه هم ایرانیان به فعل عهد و پیمان بسیار حساس و دقیق هستند و مخصوصا در بین هموطنان زرتشتی وفای به عهد و “روی حرف خود ایستادن” امری مهم و بسیار حیثیتی ست.
پیمانداری و وفای به عهد به قدری برای ایرانیان حائز اهمیت بود که یکی از بزرگترین ایزدان خود را موکل بر این امر نهادند و بدین گونه، “ایزد مهر”، ایزد نگاه دارنده ی پیمانهاست که پیمانداران را پشتیبانی و پیمان شکنان را مجازات و شکنجه میکند.
البته امروزه خلاء این فرهنگ نیک و راستین در جامعه ی ما بسیار احساس می شود.. که هم مردم و هم مسئولین عهد و پیمان و عمل به آن را تا حدود زیادی نادیده انگاشتند.
باری…
ادبیات فارسی که چکیده ای از فرهنگ هزاره های ایرانی ست، هیچگاه به این جریان بی تفاوت نبوده و در دیوان ها و مجموعه های مختلف شعر کلاسیک، مذمت و سرزنش پیمان شکنان را می بینیم.
پیر پیمانه کش من که روانش خوش باد
گفت پرهیز کن از صحبت پیمان شکنان
(حافظ)
منِ هشیار با مستان، ندارم روی بنشستن
که می گویند بشکن عهد و بی شرمی ست بشکستن
(سلمان ساوجی)
سالها عهد وفا بست ولی آخر کار
عهد بشکست و جفاکار شد افســوس افســوس
(فیض کاشانی)
سست عهدی که بدو عهد مودت بستم
ترسم آخر که به سختی شکند پیمان را
(بسطامی)
اما در شاهنامه ی فردوسی که ارتباط عمیق تری با باورها و رسوم کهن ایرانزمین دارد، پیمان شکنی به مراتب بیشتر مورد مذمت قرار گرفته و شاعر با سختی و جدیت، از زبان شاهان و پهلوانان، پیمان شکنان را ملامت و پیمان شکنی را محکوم میکند.
در بیت مورد نظر ما سخنی تند و آتشین بر زبان شاهنامه جاری می شود، تا عمق اهمیت پیمانداری و “عهد و وفا” در بین ایرانیان را دریابیم.
در نامه ی “کسری به هرمزد”، شاه فرهمند و مقتدر ساسانی، پندها و سفارش های زیادی به فرزند خود می دهد، اما در میانه ی آن، این بیت می درخشد:
💥💥مبادا که گردی تو پیمان شکن
که خاک است پیمان شکن را کفن💥💥
کسری نوشین روان اینجا با صراحت به فرزند خود می گوید که پیمان شکنان حتی لایق داشتن کفن پس از مرگ هم نیستند و به ویژه برای شاهان بسیار ناپسند و خوار است که پیماندار و وفادار به عهد نباشند.
امرزه در مازندران، ضرب المثلی رواج دارد که بی شباهت به سخن حکیم فردوسی نیست:
“”بدقول آدِم وِسته کَفِندی ندوجِنّه””
معنی: برای آدم بدقول کفن هم نمی دوزند.
پایدار باشید و وفادار🍁
پاینده میهن🍁
این مطلب توسط جناب آقای حمیدرضا رحیمی و گروه بزرگ تلگرامی فردوسی،شاهنامه و شاهنامه خوانی که توسط ایشان مدیریت می شود به وب سایت ویکی شاهنامه ارائه داده شده است.