ضرب المثل ( دستانزد ) : وابستگی بیشتر دل کندن سخت تر
توضیحات ضرب المثل :
با درود به پیشگاه یاران همگروه و آرزوی تندرستی برای همه ی عزیزان و دوستداران شاهنامه.
به رسم هر آدینه، با بیتی مثال گونه و پندآموز از شاهنامه در خدمت شما هستیم.
اشارات و ابیاتی که قطعا روزگاری در این مرز و بوم بر سر زبانها بیشتر جاری بود و به عنوان ضرب المثل و “دستانزد” در جامعه ی ایرانی مورد استفاده ی مردمان بود.
همانگونه که می دانید، پهنه ی ادب پارسی هیچگاه از مثالهای شیرین و خواندنی تهی نبوده و در این میان به موضوعِ وابستگی به گیتی و زیان های آن، و رهایی از قید و بند و دلدادگی به روزگار بسیار پرداخته شده است. (چه متون دینی چه ادبیات تـعلیمی و سایر سبک های ادبی).
در این بخش، ابیاتی را برای شما برگزیدیم که اشاره به انسانی دارد که در قید و بند دنیا نیست و دل کندن برای او بسی آسانتر از افرادی ست که مال و مکنت یا نام و اعتباری دارند و بیش از حد دل به دنیا سپرده اند.
بوزَرجـُمـِهر، وزیر خردمند و دانای نوشین روان، روزگاری مورد خشم و غضب شکسری نوشین روان قرار گرفت و به زندان افتاد و در بند و چاهسار شاهنـشاه بزرگ ساسانی گرفتار بود.
نوشین روان کسی را نزد او فرستاد تا با پرس و جو، از زبان وزیر شایسته اما نگون بخت خویش از احوال او آگاه باشد.
وقتی فرستاده از بوزرجمهر دانا حال و روزش را پرسید، حکیم در پاسخ گفت:
بدان پاکدل گفت بوزرجُمهر
که ننمود هرگز به ما بخت چهر
چه با گنج و تختی چه با رنج سخت
ببندیم هر دو به ناکام رخت
نه این پای دارد به گیتی نه آن
سر آید همی نیک و بد بی‌گمان
اما بیت مورد نظر ما اینجاست که شاعر از زبان وزیر مغضوب، با ظرافتی خاص بیان می دارد:
💥💥ز سختی گذر کردن آسان بوَد
دل تاجداران هراسان بوَد💥💥
در واقع بوزرجمهر به طعن و تعریض برای شاهنشاه پیغام میفرستد که اگر چه در رنج و سختی به سر می برد، اما دل کندن از دنیا برایش آسان است و این تو و امثال تو هستید که با ترس و وحشت به دل بریدن از گیتی فکر می کنید.
بله؛ این واقعیتی ست انکار ناپذیر، هر چه بهره ی مادّی از گیتی بیشتر، دل کندن سخت تر و هراس آور تر…
پایــــــــــنده میــــــهن
پیروز باشید.
این مطلب توسط جناب آقای حمیدرضا رحیمی و گروه بزرگ تلگرامی فردوسی،شاهنامه و شاهنامه خوانی که توسط ایشان مدیریت می شود به وب سایت ویکی شاهنامه ارائه داده شده است.