ضرب المثل ( دستانزد ) : تندی کردن
توضیحات ضرب المثل : با درود و احترام به شما عزیزان ، در جای جای شاهنامه خشم و خشمگین شدن از صفت های زشت شمرده شده است در بیشتر موارد با صفات دیگری چون آز ، تند خویی، زیاده خواهی ،کبر و … آمده است.
کزین دو بود رشک و آز و نیاز – که با خشم و کین اندر آید براز
پهلوانان بزرگ خشم و عصبانیت بر آنها چیره نمی شود و هر جایی که پهلوان یا پادشاهی بر خشم خود نتوانسته غلبه کند پیش آمد بدی برای او رخ داده که از پیامد های همان خشم است. به یاد آوریم خشم گشتاسب را بر لهراسب و خشم اسفندیار بر گشتاسب و رستم ….. به راستی که این خشم چیست که بسیاری از پهلوانان را به کام مرگ می فرستند ؟…
و اما بیتی که امروز به عنوان دستانزد در نظر گرفته شده است از بخش نخست داستان قباد است و مفهومی کنایی از خشمگین شدن را در بر دارد، زمانی که قباد بر تخت می نشنید بزرگان را فرا می خواند و شروع به پند و اندرز گفتن بزرگان می کند که یکی از پند های او به بزرگان این بیت است :
ستون خرد بردباری بود – چو تندی کند تن بخواری بود
به راستی که بردباری و شکیبایی ستون خرد و اندیشه آدمی است و انسانی که بردبار و شکیبا نباشد نه تنها تن خود را به سختی و خواری می اندازد بلکه این پیامد های تندی و خشم اطرافیان او را نیز در گیر کرده و برای آنها نیز پیامد های ناگواری را در پی خواهد داشت .
دوری از خشم و بردباری پیشه کردند در اشعار شاعران دیگر نیز دیده می شود :
سعدی بزرگ چنین می فرماید :
چو نرمی کنی خصم گردد دلیر – و گر خشم گیری شوند از تو سیر
و خاقانی شروانی چنین می گوید :
مردم ای خاقانی اهریمن شدند از خشم و ظلم – در عدم نه روی، کانجا بینی انصاف و رضا
و اما مولانای جان :
هر کجا تو خشم دیدی کبر را در خشم جو – گر خوشی با این دو مارت خود برو ضحاک شو
و اما حکیم ابوالقاسم فردوسی :
خرد را مه و خشم را بنده‌دار – مشو تیز با مرد پرهیزگار
سر بردباران نیاید به خشم – ز نابودنیها بخوابند چشم
و بیت زیبای امروز:
ستون خرد بردباری بود – چو تندی کند تن بخواری بود
امید که بیاموزیم و به کار گیریم.
این مطلب توسط جناب آقای حمیدرضا رحیمی و گروه بزرگ تلگرامی فردوسی،شاهنامه و شاهنامه خوانی که توسط ایشان مدیریت می شود به وب سایت ویکی شاهنامه ارائه داده شده است.