به سرکش چنین گفت کای بد هنر – تو چون حنظلی باربد چون شکر
نام : باربد
نام های دیگر باربد : فهلود/ذ، بهلبد/ذ، فهلود/ذ فهرود/ذ، بهربد/ذ، باربد/ذ در منابع عربی و برباد/ذ در منابع فارسی و همچنین فهربد و فهلبذو پهلبذ بیربادیوس یا باربادیوس نام‌های احتمالی یونانی باربد ساسانی هستند.
معنای نام باربد : باربد از بار به مفهوم اجازه و بَد به معنی صاحب، خدایگان و فرمانده تشکیل شده که در روی هم رفته یعنی کسی که اجازه همیشگی برای باریافتن دارد. شفیعی کدکنی با اشاره به دقایقی از نکات تاریخی ارتباط بین باربد و بربت، پسندیده‌تر می‌داند که آن دو از یک ریشه دانسته شود
محل تولد باربد : جهرم
محل مرگ باربد : کرمانشاه، جهرم یا تیسفون
دوره شاهنامه ای پیشین : تاریخی
دوره شاهنامه ای جدید : ساسانیان
ویژگی‌های باربد : بربط نواز چیره دست، موسیقی دان و سراینده سرود مسجع که سرود خسروانی نام نهادند
ملیت : ایرانی
توضیحات شخصیت :
نامورترین موسیقیدان، شاعر، بربط نواز و خواننده دوران ساسانی در زمان پادشاهی خسرو پرویز است.دربارهٔ زندگی این هنرمند اطلاعات اندک و افسانه آمیزی در کتاب‌های فارسی و عربی آمده است. منابع کهن‌تر او را اهل مرو دانسته‌اند ولی منابع تازه‌تر زادگاه او را جهرم یاد کرده‌اند همچنین مسعودی از گفته ابن خردادبه او را اهل ری نام برده است
در مورد سرنوشت باربد بین منابع اختلاف هست. ثعالبی نوشته که باربد توسط موسیقیدان دیگری در دربار خسرو پرویز با نام «سرکش» مسموم و کشته شد. ابن‌خردادبه برعکس این روایت را نقل کرده‌است. فردوسی نیز در شاهنامه چنین می‌نویسد که زمانی که خسرو پرویز توسط پسرش شیرویه از سلطنت به زیر کشیده شد، باربد در نهایت پریشانی به زندان رفت و در آنجا آهنگی حزن‌آلود نواخت، سپس چهار انگشت خود را برید و به منزل رفت و تمام آلات موسیقی خود را به آتش کشید. در بین نوازندگان کرمانشاه داستانی هست که سالیان پیش در روزی از هفته همه نوازندگان در جایی جمع میشدند و ساز مینواختند و میخواندند، تعداد اندکی از آنان دلیل این کار را میدانستند و پس از سالها بین تمام نوازندگان پخش میشود که جایی که نوازندگان جمع میشوند قبر باربد است و با باخبر شدن حکومت آن زمان که صفویه ها بوده قصد تخریب آن مکان را داشتند که اهالی موسیقی کرمانشاه تصمیم میگیرند آنجا را قبر سیده فاطمه اعلام کنند و در سال ۱۰۶۵ ق آن مکان بازسازی و به نام سیده فاطمه ثبت شد و مردم به زیارت آن میروند.
باربد برای هر روزی از روزهای هفته نواهایی ساخته بود که این نواهای هفتگانه به نام طرق الملوکیه معروف است. همچنین آهنگ‌هایی برای هر سی روز ماه که به نام سی لحن باربدی نام‌دار است و هم ۳۶۰ لحن به تعداد روزهای سال نوای خاص ساخته بوده‌است
هنوز هم میراث او در نام‌های گوشه‌های دستگاه‌های موسیقی ایرانی امروزی بر جای مانده‌است. او برای اولین بار دستگاه موسیقی را در جهان به نام سرود خسروانی خلق کرد؛ که آن به خسرو پرویز پادشاه، فرمانروای ایران از ۵۹۰ میلادی تا ۶۲۸ تقدیم نموده بود.
اختراع اغلب نغمات و ترانه‌های موسیقی را به وی نسبت می‌دهند. گویند حوادث و اتفاقات مهم را باربد به‌صورت نغمات نغز و نواهای دل‌فریب درآورده به سمع خسروپرویز می‌رسانیده، مثلاً تلف شدن شبدیز اسب ویژه پرویز را که دیگران یارای اظهار آن نداشتند وی به قالب نوای موسیقی ریخته و به عرض خسرو رسانید که هم اکنون این موسیقی را که از مقامات سرنا و دهل میباشد، کردهای کرمانشاه به نام چَمَه ری که به معنای چشم به راه میباشد میشناسند و در مراسم ختم آن را می نوازند. باربد چون شنید که خسروپرویز در یاری رامشگران و نوازندگان می‌کوشد، خواست خویشتن را به درگاه پرویز رساند، ولی سرکش (رامشگر خاص پرویز) سالار بار را محرض آمد که از راه جستن باربد به دربار جلوگیری نماید، ولی باربد با رساندن نغمه‌های خود به گوش شاه او را شیفته آواز خود ساخت. اغلب کارهای او در وصف شاهان آن دوره می‌بود.
لیست اشعار :