عنوان: سیاوش، شخصیّتی آیینی و رازناک در شاهنامه
نویسندگان: فیروز فاضلی / ابراهیم کنعانی
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان / دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان
تاریخ نگارش: زمستان ۱۳۸۸ هجری شمسی
منبع: نشریۀ علمی-پژوهشی پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی، سال چهارم، شمارۀ اول، بهار ۱۳۸۹
چکیده مقاله:
یکی از پدیده های رازناک جهان ما خواب و رؤیاست. در این پدیده اشیا، به صورت نمادین ظاهر می شود و از این رو برای دریافت مفهوم حقیقی آنها، باید به تعبیر و واکاوی آنها پرداخت. واکاوی و تعبیر نمادهای رؤیا از دیر باز معمول بوده و گرد آوری و تدوین آنها باعث بوجود آمدن خوابنامه ها شده است. در خوابنامه های فارسی، نمادهای بسیاری به زن و مسائل زنانه گزارده شده اند. بررسی و تحلیل این نمادها می تواند تصویر روشنتر و کاملتری از دیدگاه قدما نسبت به زن ارائه دهد؛ از جمله نمادهایی که به زن تعبیر شده اند، ظروفند. رویکرد قدما در پاره ای تعابیر؛ بویژه تعبیر ظروف به زن، با رویکرد فروید در تحلیل رؤیاها که اشیاء مجوّف را دالّ بر زن می دانست، شباهت دارد. پاره ای از ریاحین و پرندگان و جانوران نیز در خوابنامه ها، مفهوم نمادین زنانه دارند. در بررسی مفاهیم این نمادها، دوبن مایه دیده می شود: یکی پیوند و ازدواج و تمتّع جنسی یا مالی از زنان و دیگری جدایی از آنها به طلاق یا مرگ. پریدن مرغان از دست و خانه، چیدن گل از شاخه و دسته گل نمادهایی هستند که بر مفهوم جدایی از زنان دلالت دارند؛ اما دیدن گل بر شاخه و کشتن مرغان، نمادهای تمتّع جنسی از زنانند.
کلمات کلیدی: شاهنامه, فردوسی, اسطوره, سیاوش, شخصیت
دریافت مقاله: سیاوش، شخصیّتی آیینی و رازناک در شاهنامه