دلایل نوشتن شاهنامه توسط فردوسی به صورت مختصر عبارتند از:
۱٫ حفظ و ترویج هویت و فرهنگ ایرانی: فردوسی می‌خواست با سرودن شاهنامه، هویت ملی و فرهنگ ایرانی را حفظ و ترویج کند. او با روایت افسانه‌ها و داستان‌های شاهنامه، به نسل‌های آینده پیام‌های ارزشمند فرهنگ و اعتقادات ایرانی را منتقل می‌کرد.
۲٫ ثبت و احیای تاریخ ایران: شاهنامه به عنوان یک اپیک تاریخی، داستان‌ها و رویدادهای تاریخی ایران را ثبت کرده و آنها را به شکلی شاعرانه و زیبا برای نسل‌های آینده حفظ می‌کند. این کتاب به عنوان یک مرجع ارزشمند در خصوص تاریخ و جغرافیای ایران استفاده می‌شود.
۳٫ برجسته ساختن قهرمانان و شخصیت‌های افسانه‌ای: فردوسی در شاهنامه، شخصیت‌های شجاع، قهرمانان و شاهان بزرگی مانند رستم، سیامک، سیاوش، کیکاووس و… را برجسته ساخت و با شکوهی خاص به تصویر کشید. این شخصیت‌ها الگوهای الهام‌بخش برای جامعه بودند و ارزش‌های اخلاقی و شجاعت را نمایان می‌کردند.
۴٫ آموزش اخلاقی و ارزش‌های انسانی: شاهنامه به عنوان یک مجموعه ادبی بزرگ، در کنار روایت تاریخی، ارزش‌های انسانی و اخلاقی همچون عدل، صداقت، شجاعت، انزواج، خرد، وفاداری و مهربانی را به خوانندگان القا می‌کند. این ارزش‌ها را میان خوانندگان منتقل کرده و
آنها را به عمل و عبور از آزمون‌های زندگی تشویق می‌کند.
۵٫ احیای و ترویج زبان فارسی: نوشتن شاهنامه توسط فردوسی در دورانی که زبان فارسی با تأثیرات فرهنگی و زبان عربی مواجه بود، به عنوان یک آثار بزرگ زبان و ادبیات فارسی محسوب می‌شود. او با بهره‌گیری از زبان و شعر زیبا، ارزش و شکوه زبان فارسی را به اثبات می‌رساند و نقش بزرگی در تقویت و آبادانی زبان فارسی داشت.