دستنویس کتابخانۀ طوپقاپوسرای در استانبول
عنوان: دستنویس کتابخانۀ طوپقاپوسرای در استانبول
نشانی: به نشان H. 1496
تاریخ نگارش: ششم ذوالحجّۀ ۸۶۸ هجری قمری – دهم اوت ۱۴۶۴ میلادی
خط نویس: محمد بن محمد بن محمد علی مشهور به بقال
محل نگارش: نامعلوم
تعداد صفحات: ۶۸۶ برگ،
تعداد نگاره ها: ۳۷ مجلس
چینش صفحه‌ها: درچهار ستون و ۲۱ سطر جدول‌بندی شده
نوع خط: خـط نـستعلیق،
اندازه: ۲۵×۳۴ سانتیمتر
توضیحات اثر:
این دستنویس نیز جزو کتاب‌های وقفی صفویه در مقبرۀ شاه صفی بوده است و در صفحۀ نخستین آن عبارتی از شاه عباس بزرگ (۹۸۹-۱۰۳۸) در وقف کتاب آمده است:
هو. وقف نمود این کتاب ر ا کلب آستانۀ علی ابن ابی‌طالب علیه السّلام عباس الصفّوی برآستانۀ منّور شاه صفی علیه الرحمه که هر که خواهد بخواند مشروط آنکه از آن آستانه بیرون نبرند و هر که بیرون برد شریک خون امام حسین علیه السالم بوده باشد ۱۰۱۷.
در بالای همین صفحه و چند جای دیگر کتاب مهر وقف خورده است با عبارت: «وقف آستانۀ متبرکۀ صفیه صفویه» و تاریخ ۱۰۱۷. در صفحۀ بعدی دو تصویر تمام صفحه‌ای دارد. متن این دستنویس با مقدمۀ منثور آغاز می گردد: «سیاس و آفرین خدایراکه این جهان و آن جهان را آفرید و بندگان را در جهان پدیدار کرد…». این مقدمه همان مقدمه کهن است که به افسانۀ محمود و فردوسی و هجونامه می انجامد. صفحۀ نخستین مقدمه منثور دارای سرلوحه است و عبارت لوحه آن به خط کوفی و چنین است: «باسم الصمد المعین»، دو صفحۀ نخستین متن اصلی دارای چهار لوح در بالا و پایین صفحات و در کتبیه آنها به خط کوفی نوشته است: « کتاب شاهنامه – من کلام افصح الشعرا۔ حکیم فردوسی – رحمه الله علیه»، متن این دو صفحه در دو ستون و نه سطر نوشته شده است. صفحات دیگر در چهار ستون و ۲۱ سطر جدول بندی شده اند. هر صفحه بدون تصویر و سرویس دارای ۴۲ بیت است، ولی در برخی صفحات بیت هایی را نیز چلیپا نوشته و میان آنها را گل و بوته انداخته است، در این دستنویس، شاهنامه به دو بخش تقسیم شده است. بخش نخستین تا پایان پادشاهی کیخسرو. پایان این بخش چنین است:
هزاران درود و هزاران سلام بجان محمد علیه السلام
تمام شد نصف اول شهنامه والسلم.
بخش دوم با پادشاهی لهراسپ آغاز می گردد. صفحۀ نخستین آن دارای تصویر بزرگ و سرلوحه است و در سرلوحه آن به خط کوفی نوشته است: «لهراسپ نامه». از تاریخ ختم شاهنامه در این دستنویس تنها بیت: «سرآمد کنون قصه یزدگرد….» آمده است و پس از آن بیت هایی در ستایش محمود دارد و کتاب چنین به پایان می رسد:
چو شهنامۀ نامی اتمام یافت امیداست که خواهی بسی کام یافت
و صلى الله على خیر خلقه محمد و آله و صحبه اجمعین الطیبین الطاهرین و الحمداله رب العالمین در تاریخ ششم ماه ذو الحجه الحرام سنه ثمان وستین و ثمانمائه الهجریه الهلالیه المحمد به علیه افضل الصلواه واکمل التحیات و سلّم تسلیماً کتبه العید محمد بن محمد بن محمد على المشهور ببقال. والسّلام.