دستنویس کتابخانۀ طوپقاپوسرای استانبول
عنوان: دستنویس کتابخانۀ طوپقاپوسرای استانبول
نشانی: به نشان H. 1491
تاریخ نگارش: بیستم جمادی الاول ۹۰۱ هجری قمری – پنجم فوریۀ ۱۴۹۶ میلادی
خط نویس: حاج علی کاتب
محل نگارش: نامعلوم
تعداد صفحات: ۶۵۵ برگ،
تعداد نگاره ها: ۴۵ مجلس
چینش صفحهها: درچهار ستون و ۲۳ سطر جدول‌بندی شده
نوع خط: خـط نـستعلیق،
اندازه: ۲۲× ۳۴/۵ سانتیمتر
توضیحات اثر:
در صفحۀ نخستین، بالای صفحه نوشته است: «شهنامه منظوم فارسی عن متروکات مرحوم بکلربکی» دو صفحۀ بعدی دارای دو ترنج در میانه صفحه است و در کتیه آنها آمده است:
لصاحبه السعاده والسّلامه و طول العمر ماتاحت حمامه (؟) و عزّ الابدانیه هوان و اقبال الى یوم القیامه
و: برسم خزانه الملک الاعظم الاعدل الاکرم.. الملوک والولاه فی العالم.. الشّاهد نظام السعاده و الاقبال.. سلطان احمد خلدالله سلطانه على…..
در صفحۀ بعدی دو تصویر تمام صفحه ای است و پس از آن مقدمه منشور آغاز می گردد:
«بسم الله الرحمن الرحیم وبه نستعین و علیه التکلان. افتتاح سخن آن به که کنند اهل کمال…» و این همان مقدمۀ بایسنقری است که تنها افسانۀ محمود و فردوسی و هجونامه را در بر دارد و از مقدمۀ کهن چیزی ندارد. در صفحۀ نخستین مقدمه منثور دارای چهار لوح و حاشیه سازی است و در کتیبه های بالا و پایین صفحات نوشته است: «من کلام افصح الشعرا. و اسلح المتکلمین – حکیم فردوسی الطوسی – علیه الرحمه والغفران». متن هر یک از این دو صفحه در شش سطر نوشته شده است. صفحۀ نخستین متن اصلی دارای سرلوحه است و در کتبیۀ آن نوشته است: «کتاب شاهنامه حکیم فردوسی » صفحات در چهار ستون و ۲۳ سطر جدول بندی شده اند. هر صفحه بدون تصویر و سرنویس دارای ۴۶ بیت است ولی در برخی صفحات بیت‌هایی را هم چلیپا نوشته و میان آنها گل و بوته انداخته است. متن کتاب در این دستنویس به دو بخش تقسیم شده است. بخش نخستین تا پایان پادشاهی کیخسرو و آن با این عبارت به پایان می رسد:
تمام شد در خوبترین ساعتی بخرمی و فیروزی نصف شاهنامه فردوسی طوسی و الحمدلله رب العالمین در شهر رجب سنه تسعمایه (= رجب ۹۰۰)
بخش دوم با پادشاهی لهراسپ آغاز می گردد و صفحۀ نخستین آن دارای سرلوحه است با عنوان « کتاب لهراسب نامۀ حکیم فردوسی». تاریخ ختم شاهنامه در این دستنویس سال ۴۰۰ هجری قمری است و پس از آن بیت هایی در ستایش محمود آمده است. عبارت ختم کتاب چنین است:
هر آنکس که دارد هش و رای و دین پس از مرگ بر من کند آفرین
تمام شد کتاب میمون الفال عدیم المثال شاهنامه از مقولات استاد الکلام و استاد الشعراء بین الأنام واقف مقامات قدوسی فردوسی طوسی روح الله تعالى روحه در تاریخ عشرین شهر جمادى الاول سنه احدی و تسعمایه على ید العبد الضعیف المحتاج المذنب حاجی علی کاتب اصلح الله احواله و صلى الله على خیر خلقه محمد و آله و صحبه اجمعین و الحمدلله رب العالمین.