نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : خلخ- خلخستان
نام فعلی مکان جغرافیایی :
نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه:
شرح مکان جغرافیایی:
خلخ- خلجستان نام یکی از اقوام ترک ساکن آن سوی سیر دریا یا سیحون و یا گل زریون بوده که به موطن آنها هم گفته میشده است. سرزمین خلخ ها را گاه خلخستان هم خوانده اند رویین دز افسانه ای در زمان ارجاسپ نیز مرکز این دیار بوده است نام خلخ اولین بار در آغاز داستان یازده رخ در شاهنامه آمده است.
در داستان جنگ بزرگ هم نام خلخ آمده در همان داستان دربارۀ سپاه افراسیاب آمده است:
طرازی و غزی و خلخ سوار همان سی هزار از در کارزار
آمدن نام طرازی در اینجا منطقی است زیرا خلخ ها پیرامون ناحیه کوهستانی طراز ساکن بوده.اند بیشترین یاد کرد از خلخ در داستان گشتاسپ و ارجاسب دیده میشود که مرکز ایران شهر بلخ بوده است
خلخ در زمان گشتاسپ و ارجاسپ قلب حکومت ارجاسپ بوده و در همسایگی طراز و چین و غزی (سرزمین غزان) ایتاش (صحیح آن اتباش) و توران بوده است.
مؤلف حدود العالم در نیمه دوم سدۀ چهارم هجری ناحیۀ خلخ را چنین معرفی میکند مشرق وی بعضی از حدود تبت است و حدود یغما و تعزعز و جنوب وی بعضی از حدود یغما و ناحیت ماوراء النهر است و مغرب وی حدود غوز و شمال وی حدود تخس و چگل و تغزغز است و این ناحیتی است آبادان و با نعمت ترین ناحیت است از نواحی ترک و اندروی آبهای روان است و هوای معتدل است و از او موی های گوناگون حیوانات خیزد و مردمانی اند به مردم نزدیک و خوشخو و آمیزنده و ملوک خلخ را جبغوی (بیغو) خواندندی اندر قدیم بیغو نیز خواندندی و اندروی شهرها و دههاست و این خلخیان بعضی صیادند و بعضی کشاورزی کنند و بعضی شبان.اند و خواسته ایشان گوسپند است و اسب و مویهای گوناگون و مردمانی جنگی اند و در تاختن پرنده» .
با توجه به توضیحاتی که مینورسکی درباره قوم خلخ و زیستگاه آنها داده محل خلخ را میتوان با حوضه آبریز رود چو و کوه های شمال غرب کشور قرقیزستان و جنوب کشور قزاقستان در غرب دریاچه ایسیک کول تا شرق دریاچه آرال یا خوارزم عمدتاً در جنوب قزاقستان انطباق داد.