عنوان: جایگاه درفش کاویانی در شاهنامه فردوسی
نویسنده: محمود رضایی دشت‌ارژنه
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسنده: استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز
تاریخ نگارش: بهار ۱۳۹۱ هجری شمسی
منبع: فصلنامۀ متن پژوهی ادبی، شمارۀ ۵۵، بهار ۱۳۹۲
چکیده مقاله:
درفش کاویانی همواره در کشاکش جنگهای ایران و انیران، جایگاه بسیار حیاتی و والایی داشت. اهمیّت این درفش تا حدّی بود که گاه ادامۀ نبرد بدون افراختن آن ممکن نبود و ایرانیان حتّی اگر به دندان هم شده، می کوشیدند تا آن را در جنگ افراخته نگه دارند. از دیگر سو، تورانیان نیز به خوبی با جایگاه خطیر آن آشنا بودند و با دیدن حتّی پاره ای از آن، آشکارا فریاد برمی آورند «که نیروی ایران بدو اندر است» و از این رو در پی آن برمی آمدند که با تصاحب درفش پاره، ایرانیان را کاملاً شکست دهند. به راستی درفش کاویانی چه اهمیّتی داشته که حتّی پاره‌ای از آن، سرنوشت جنگ را دگرگون می کرده است و ایرانی و انیرانی در تصاحب آن به جان می کوشیدند. در این جُستار، نگارنده ضمن بررسی شواهد مختلف در گسترۀ اساطیر جهان بدین نتیجه رسیده که تواند بود که درفش کاویانی پیوندی با کاوۀ آهنگر نداشته است و چیزی فراتر از یک درفش صِرف بود و به عنوان توتِم ایرانیان، با گذشته های بسیار دورتری پیوند دارد که انسان های بَدَوی جان خود را در یک شیء خارجی به ودیعه می گذاشتند و بدیهی بود تا زمانی که آن شیءِ خارجی پا برجا بود، آن انسان ها نیز از مرگ بیمی نداشتند، امّا به محض کوچک ترین آسیب بدان شیءِ خارجی، انسان های جان به ودیعت گذاشته در آن نیز می-پنداشتند که شکست و مرگ آنها محتوم است. از همین رو، پیروزی یا شکست ایرانیان در جنگ، در گِرو افراشتگی یا سرنگونی درفش کاویانی بود.
کلمات کلیدی: فردوسی, شاهنامه, اسطوره, حماسه, کاوه, درفش کاویانی, توتم
دریافت مقاله: جایگاه درفش کاویانی در شاهنامه فردوسی