نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : برم

نام فعلی مکان جغرافیایی :  نا معلوم

نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه:  ندارد

شرح مکان جغرافیایی:

برم / برمادی / برمادوی- این نام تنها یک بار آن هم در بیتی آشفته آمده است. در داستان یازده رخ وقتی پیران ویسه به گودرز نامه می نویسد و پیشنهاد صلح و تعیین مرزهای ایران و توران را میکند چون به شهرها و ولایت دو ساحل جیحون میرسد می گوید

فروتر دگر دشت آموی و زم                که با شهر ختلان درآید برم

         چوشکنان و چون ترمذ و ویسه گرد       بخارا و شهری که هستش به گرد

دکتر خالقی ضمن آن که پریشانی نسخه بدلهایش را درباره مصرع دوم بیت اول در پانویس نقل کرده در یادداشتهایش هم نوشته است: «در صورت الارض ابن حوقل از جایی به نام برم در فارس یاد شده است. توجه شود که چند جای گوناگون نیز زم نامیده شده است. شاید هم در اینجا شهر رم ،باشد و یا اصلا برم نام جای نباشد

از توضیح آقای خالقی چنین برمی آید که اولاً برم ظاهراً جایی در ایران بوده، اما در فارس که فاصله زیادی تا خراسان و جیحون و زم و آموی…. دارد، به این توضیح می افزاییم که مقدسی هم برم فارس را معرفی کرده است دیگر این که ممکن است «برم» در اصل به زم» باشد که در آن صورت در یک بیت از دو زم نام برده شده که اشکالی ندارد چون جاهای مختلفی زم نام داشته اند و یادآور می شویم که زم اصلاً به زیستگاه گردان دامداران گفته میشده که علاوه بر خراسان در فارس هم چند زم وجود داشته است (زم اما در کنار جیحون دو جا به نام زم نداشته ایم). در نتیجه جایی که برم خوانده شده احتمالاً باید همان ده برمادی یا برمادوی باشد که بنا به گزارش مقدسی در قرن چهارم هجری قریه ای تازی نشین در کنار جیحون بوده است (به احتمال قوی تر ممکن است بورم در ولایت قبادیان و یکی از چهار شهر آن ولایت در جوار ختلان بوده باشد )

لازم به توضیح است که از حدود بلخ تا آموی آمل چهارجوی بعدی در ساحل چپ جیحون شهرهای ،کالف زم کرکی (قرقی کنونی) و آموی قرار داشته اند و در ساحل ،راست ترمذ و برزم و برمادوی و نویده و شیر و بتک و قرب در نخستین مصرع دو بیت از شاهنامه اول از دو شهر ساحل چپ آموی و زم نام برده شده و در سه مصرع بعد از شهرهای ساحل ،راست ،ختلان ،برم ،شگنان ،ترمذ ویسه گرد .بخارا در نتیجه «برم» نمی تواند «زم» یا «به زم» باشد تنها شهری که نامش شباهت نزدیکی با برم دارد همان شهر بورم قبادیان است که هم وزن برم هم هست شهر دیگری که با برم شباهت نام دارد برزم باستانی است که اکنون در کشور ترکمنستان و ساحل راست جیحون میان کرکی (زم) و قرب قرار دارد و ترکمانها آن را نارازیم میخوانند نام برزم در تاریخ بخارا و ترجمۀ تاریخ یمینی آمده است چون سلطان آلپ ارسلان سلجوقی در سال ۴۶۵ ق به دست یوسف نامی از قلعه بانان همین برزم مشهور به یوسف برزمی کشته شده راوندی محل واقعه را لب آب «برزم» خوانده است ظاهراً پس از واقعه مغول برزم تبدیل به نرزم ،شده چون محمد کاظم مروی (مورخ نادری از آن با نام نارزم یاد کرده که بعد هم ترکمانان آن را نارازیم خواندند.

 

قبلی «
بعدی »