عنوان: بررسی کهن الگوی انسان نخستین و نمودهای آن در بخش پیشدادی شاهنامۀ فردوسی بر مبنای اسطوره شناسی تحلیلی
نویسنده: دکتر فرزاد قائمی
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسنده: استادیار زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه فردوسی مشهد
تاریخ نگارش: تابستان ۱۳۹۰ هجری شمسی
منبع: فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، سال نهم، شمارۀ سی و یکم، تابستان ۹۲
چکیده مقاله:
آفرینش نخستین نمونۀ انسانی- انسان مثالی نخستین- از مهم ترین مراحل کهن الگوی آفرینش در فرهنگ های مختلف بشری است. نمونۀ بنیادین انسان نخستین، الگویی کهن است که در شکل انسان غول آسا یا خداگونه یا جفت اولیه پدیدار می شود. هدف این جستار، تشریح نمودها و کیفیت های اسطوره شناختی کهن الگوی انسان نخستین در فرهنگ های اساطیری و اساطیر ایران باستان، به ویژه در بخش پیشدادی شاهنامۀ فردوسی است. روش تحقیق کیفی و رویکرد تحلیل ها، اسطوره شناسی تحلیلی است. از این دیدگاه سه شاخصۀ اصلی کهن الگوی انسان نخستین، ابتدا خاستگاه لاهوتی، سپس داشتن نمونۀ همزاد و بالاخره خویشکاری تمدن سازی و ایفای نقش قهرمان فرهنگی در تاریخ نمادین یک قوم است. در شاهنامه، این خویشکاری های سه گانه بین مجموعه ای از شاهان پیشدادی که هر کدام می توانند نمونه ای از نخستین انسان به شمار آیند، توزیع شده است که در این جستار، با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، نمودهای هر یک از این خویشکاری ها در مورد کیومرث، هوشنگ، تهمورث، جمشید، فریدون و منوچهر بررسی شده است.
کلمات کلیدی: شاهنامه, فردوسی, انسان نخستین, کهن الگو, پیشدادیان, اسطوره, قهرمان فرهنگی
دریافت مقاله: بررسی کهن الگوی انسان نخستین و نمودهای آن در بخش پیشدادی شاهنامۀ فردوسی بر مبنای اسطوره شناسی تحلیلی