عنوان: بررسی روایت داستان اسکندر و دارا در دو گزارش ابن مقفّع و فردوسی
نویسندگان: دکتر سیّد حسین فاطمی / دکتر محمّد جعفی یاحقّی / دکتر مه‌دخت پور خالقی چترودی / رقیّه شیبانی‌فر
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد / استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد / استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد / دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
تاریخ نگارش: بهار ۱۳۹۱ هجری شمسی
منبع: مجلۀ علمی-پژوهشی جستارهای ادبی، شماره صدو هفتادو شش ، بهار ۱۳۹۱
چکیده مقاله:
نهایه الارب فی اخبار الفرس و العرب کتابی است که نام نویسنده/ نویسندگان و زمان تألیف آن مبهم است. در فراهم آمدن این کتاب، نویسندگانی همچون عامر شعبی، ایّوب بن قریّه، عبدالله بن مقفّع، اصمعی و ابوالبختری سهمی داشته اند و سه دوره زمانی (سال ۷۵هـ . ، پیش از سال ۱۴۲هـ . و حدود سال های ۱۷۰-۱۹۳ه.) را می توان برای تألیف آن درنظر گرفت. به هر روی این کتاب – به ویژه بخش هایی که از زبان ابن مقفّع روایت شده است – مهم ترین منبع در شناخت سیرالملوک وی و به تبع آن خدای نامه دوره ساسانی است. از آن جا که شاهنامه فردوسی نیز با واسطه شاهنامۀ ابومنصوری به خدای نامه می رسد، داستان دارا و اسکندر از نهایه الارب و شاهنامه برگزیده شده تا بتوان به سرچشمۀ اصلی این دو روایت پی برد. با بررسی تطبیقی داستان اسکندر و دارا در این دو کتاب می توان دریافت که روایت فردوسی در هستۀ اصلی داستان، دقیقا همان روایت ابن مقفّع است، اما فردوسی با نگرش داستانی مطالبی را که به کار وی نمی آمده، حذف کرده و در عوض جزئیاتی را به آن افزوده است.
کلمات کلیدی: شاهنامه, فردوسی, نهایه الارب, خدای‌نامه, سیرالملوک, ابن مقفّع, اسکندر, دارا
دریافت مقاله: بررسی روایت داستان اسکندر و دارا در دو گزارش ابن مقفّع و فردوسی