عنوان: از واژه تا گواژه
نویسندگان: حمیدرضا قربانی / فاطمه جمالی
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور نجف آباد / استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور نجف آباد
تاریخ نگارش: پائیز ۱۳۹۳ هجری شمسی
منبع: پژوهشنامۀ ادب حماسی، سال دهم، شمارۀ هفدهم، بهار و تابستان ۱۳۹۳، صفحۀ ۱۵۵-۱۸۱
چکیده مقاله:
یکی از مهم ترین ابعاد مبارزه پهلوانان و جنگجویان شاهنامه، «گواژه زنی» و رجز خوانی هایی است که در قالب نوعی جنگ نرم مطرح می‌شود. پهلوانان در بیشتر مبارزات تن به تن با بیان ویژگی های پهلوانانه و جنگجویانه خود، در برابر حریف، او را به استهزا می گیرند. این جدال کلامیِ هم راه با تحقیر و تمسخر گاهی خود شخص و گاه خانواده و نژاد او را در بر می گیرد. نکتۀ مهم آن که؛ فردوسی با مهارت خاص و با شگردهای متعدد و متنوع واژه ها را در قالب ابیات منظم کرده و با لحنی استهزا آمیز و گواژه آلود بر زبان پهلوان جاری می سازد. کمتر پهلوانی در شاهنامه دیده می شود که به گواژه زنی نپردازد. در این میان رستم نقشی شاخص در گواژه زنی حریفان دارد و تا حدی به شرافت و اصالت خود پایبند است که کم ترین توهین را برنمی تابد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل ابعاد مختلف ساخت و محتوای گواژه زنی ها در بخش پهلوانی شاهنامه است.
کلمات کلیدی: فردوسی, شاهنامه, گواژه, استهزا, پهلوانان, رجز‌خوانی و جنگاوری
دریافت مقاله: از واژه تا گواژه