ارچنگ

نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : اَرچنگ

نام فعلی مکان جغرافیایی :  روستای در مرز بین ایران و ترکمنستان

نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه:  ارچنگ، ارچنگ، ارزنگ

شرح مکان جغرافیایی:

اَرچنگ اَرچنگان در داستان فرود هنگامی که سپاه ایران با سپهسالاری ،طوس به کنار حصار کلات میرسد و فرود و همراهانش را به محاصره در می آورد. یکی از دیده بانان سپاه فرود از روی کوه به تماشای لشکر ایران میپردازد و بعد چنین گزارش می دهد

ز دربند دز تا درازای سنگ        درفش است و پیلان و مردان جنگ

در حالی که تنها سه نسخه درازای سنگ دارند بنا بر ضبط خالقی و نه نسخۀ دیگر عبارتهای مانند  دراَزجنگ، بیابان جنگ،  در (یا بر) درازای جنگ، کوه کنگ و…… این تفاوت در ضبطها حاکی از آن است که اصل عبارت در ازای سنگ برای اکثر نساخان ناآشنا و غیر متعارف بوده، در نتیجه هر کدام آن را به صورتی درآورده اند اصل نام باید در آرچنگ بوده باشد. چرا که در جوار حصار کلات، روستایی به نام اَرچنگان وجود دارد.

آرچنگان اکنون روستایی است ،مرزی بین ایران و ترکمنستان در غرب حصار ،کلات به گونه ای که رودخانه چرم از دره آرچنگان میگذرد و به سوی دشت خاوران ولایت باورد جریان مییابد همین دره و بریدگی یکی از راههای عبور است که از کنار حصار کلات به سوی شمال آن می رود سپاه ایران هم پس از فتح قلعه فرود باید از همین دره به سوی گروگرد حرکت کرده باشند بنابراین وقتی دیده بان قلعۀ فرود گزارش میدهد که «ز دربند دز تا در اَرچنگ» درفش و سپاه و پیل و مرد جنگ است منظورش آن است که لشکر تمام دامنه های جنوبی ،حصار از دربند ورودی حصار دربند ارغونشاه فعلی تا دره آرچنگان به طول تقریبی ۱۰ کیلومتر را پوشانده است. از میان ضبط های مختلف شاهنامه دو صورت در اَزجنگ و در اَژزنگ به در اَرچنگ نزدیک ترند آزجنگ یا آَژزنگ هم صورتهای دیگری از اَرچنگ است که خود بر نام اَرجنگ یا اَرچنگ دلالت دارد و بعدها به شکل اَرچنگان درآمده است. نام اَرچنگان در کنار نامهای آشنای دیگری چون چرم و سپید دز و ،کلات نشان می دهد که کلات داستان فرود تنها همین کلات شمال ولایت طوس بوده است نه کلاتهای دیگر ایران زمین (کلات)