نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : اَبَرشهر

نام فعلی مکان جغرافیایی :  شهر بانکه یا نفت چاله

نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه:

شرح مکان جغرافیایی:

ابرشهر: از میان سه تصحیح مورد نظر ما تنها خالقی از این شهر چهار بار در پادشاهی کیخسرو یاد می کند، که در سه بیت با نام فرهاد، دلاور حاکم آن شهر، همراه است:

گزین آبرشهر هفتاد مرد         که  بودند  گردنکشان  نبرد…

گزین ابرشهر فرهاد بود         کزو   لشکر  خسرو آباد   بود

   گزین ابرشهر فرهاد راست          که گویی مگر با سپهر است راست

  گزین  ابرشهر  فرهاد  گرد         بخواندش: سپه یکسر او را سپرد

در دو تصحیح دیگر به جای ابرشهر کلمات دیگری آمده است به نظر می رسد تصحیح خالقی کاملا بجا باشد، چون چنین شهری در ولایت مغان وجود داشته است. این خردادبه یکی از شهرهای ربع جربی (شمال غرب ایران را آبر خوانده و از آن در کنار خزر و اللان و صقالبه نام برده است (ابن خردادبه، ۱۳۷۰، ص ۹۷). این شهر را جای «نشست فرهاد بن گودرز» می دانسته اند.

حمدالله مستوفی، که با شاهنامه مأنوس بوده است، در نیمه اول سدۀ هشتم ضمن معرفی اران و موغان می نویسد: «همشهره از اقلیم پنجم است به ساحل بحر جیلان (دریای گیلان، خزر) از او تا دریا قرب دو فرسنگ بود و در اول ابرشهره می خوانده اند و جای نشست فرهاد بن گودرز بوده، که او را بخت نصر شمارند. و فردوسی در ذکر آن مقام و فرهاد گوید:

گزین ابرشهر فرهاد گرد         به جنگ از جهان روشنایی بیرد

ولسترنج که مصحح نزهه القلوب است، از قول مستوفی نوشته است: «در دشت موغان: حمدالله مستوفی سه شهر پیلسوار و محمودآباد و همشهره را نام می برد و گوید: پیلسوار را امیری بود به این نام، یعنی سوار بزرگی از امرای آل بویه… همشهره به ساحل بحر جیلان، از او تا دریا قرب دو فرسنگ بود… فردوسی در ذکر آن مقام و فرهاد گوید: گزین آبرشهر فرهادگرد به جنگ از جهان روشنایی بیرد» السترنج، ۱۳۶۴، ص ۱۸۹) با توجه به اطلاعات مستوفی، نیز لسترنج و نقشه شماره ۳ کتاب وی(مقابل ص ۸۵) و نقشه های فعلی ایران و جمهوری آذربایجان، که در آنها محل شهر بیله سوار استان اردبیل ایران (پیله سوار به گیلکی یعنی سوار بزرگ، که شاید غرض همان امیر ابوالسوار قابوسنامه باشد) و آستارا و لنکران و با کو معلوم است، شهر بانکه یا نفت چاله در جنوب شرق سالیانی و کنار دریای خزر، با ابرشهر شاهنامه انطباق می یابد.

اما گروهی دیگر معتقدند که ابرشهر به معنای شهر برین یا شهر برتر نام کهن نیشابور و خراسان کنونی بوده است. در متن پهلوی بندهش آمده و به گفتۀ ابن حوقل و یاقوت و حمزه ابر شهر نام دیگر و اسم کهن نیشکابور بوده و موطن اسکانیان بوده است.

قبلی «
بعدی »