چیچست

نام مکان جغرافیایی در شاهنامه : چیچست

نام فعلی مکان جغرافیایی :  دریاچه ارومیه

نام های دیگر مکان جغرافیایی در شاهنامه:

شرح مکان جغرافیایی:

چیچست دریا (آب) که از آن عمدتاً در اواخر جنگ بزرگ چند بار به صورت دریای چیچست و آب چیچست نام برده شده همان دریاچه ارومیه کنونی است. که در استان آذربایجان غربی ایران و شرق شهر ارومیه قرار داد این دریاچه را نهانگاه نهایی افراسیاب و قتلگاه وی معرفی کرده و به این دلیل مقدس دانسته اند که افراسیاب، بنا بر اساطیر، به آنجا گریخته و در همان جا به دست کیخسرو افتاده و کشته شده است.

کیخسرو و کشته شدن افراسیاب به دست کیخسرو به کین خواهی سیاوش و اغریرث بر کنار دریاچه چیچست در اوستا نیز گزارش شده است. یعنی شاهنامه در اینجا در رئوس مطالب با اوستا همخوانی کامل دارد

از شاهنامه همین قدر برمی آید که دریای چیچست در نزدیکی کنگ در بردع و آتشکده آذرگشسپ در آذرآبادگان بوده است. اما اهمیت و قداست و وضعیت استثنایی این دریاچه سبب شده که قوم ایرانی از همان ابتدای ورود به ایران زمین آن را بشناسد و برایش ارزش ویژه ای قائل شود. قدیمی ترین یاد کرد از این دریاچه در کتاب اوستا آمده است که از آن با نام چیچستا یاد شده است.

این دریاچه در قرون آغازین اسلامی با نامهای مختلفی چون بحیره کبودان گبوئید به زبان ارمنی یعنی دریای آبی، دریاچه شرات، دریاچه ارمیه منسوب به شهر ارمنی نشین که بعدها ارومیه خوانده شده دریای شور و دریای تلا هم خوانده شده است.

اما دست کم تا نیمه اول سده هشتم و زمان حمدالله مستوفی به بحیرۀ چیچست هم شهره بوده است مستوفی فرنبغ دادگی به استناد منابع زرتشتی چشمه دریای چیچست و چشمه سوی طوس را یکی از دو چشمه – دریای مهم ایران زمین میداند که با سرچشمۀ همۀ دریاهای ایران مرتبط بوده و درباره آن می نویسد: دریای چیچست به آذربایجان است. نمکین آب بی زندگی که در او هیچ جانمندی نیست و بن او به دریای فراخکرد پیوسته است و می افزاید دریاچه خسرو به چهار فرسنگی چیچست است. نیز دربارۀ بتکده کنار دریای چیچست آتشکده آذرگشسپ؟ میگوید: کیخسرو بتکده کنار دریای چیچست را همی کند… لسترنج از شبه جزیره این دریاچه که دفنگاه هلاکوخان هم بوده ایضاً خود دریاچه در طول تاریخ اطلاعات مبسوطی به دست می دهد.