عنوان: مخاطب شناسی شاهنامه های مصور (با بررسی نگاره های دو نسخه بایسنقری و داوری)
نویسندگان: فاطمه ماه‌وان / دکتر محمد جعفر یاحقی / دکتر چارلز ملویل
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد / استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد / استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کمبریج انگلستان
تاریخ نگارش: بهار ۱۳۹۳ هجری شمسی
منبع: مجلۀ جستارهای ادبی (علمی-پژوهشی) شمارۀ هشتادوشش، پائیز ۱۳۹۳
چکیده مقاله:
نگاره های شاهنامه ها می تواند در دستیابی به رویکرد مخاطبان شاهنامه در هر دوره راهگشا باشد. شاهنامه از کتاب هایی است که در دوره های تاریخی گوناگون مورد توجّه و اقبال گسترده مصوّران قرار گرفته است، امّا نوع تصویرگری آن با توجّه به شرایط محیطی دستخوش تغییرات شده است. پرسش این است که مخاطبِ شاهنامه در هر دوره، چه تأثیری بر نوع تصویرگری آن داشته است و آیا می توان از طریق نگاره های شاهنامه مخاطبِ خاص آن را تخمین زد؟ در این جستار با گزینش دو نسخه بایسنغری و داوری به پرسش های مذکور پاسخ می دهیم. روش ما در این پژوهش به این صورت است که نگاره هایِ این دو نسخه را از دو منظر موضوعی و عناصر تصویری مورد بررسی قرار داده، پس از آن به تبیین ارتباطِ میانِ نگاره ها و مخاطب شاهنامه می پردازیم. حاصل پژوهش بر ما روشن می سازد که نوع مخاطب بسته به این که درباری باشد یا غیر درباری، در گزینش موضوع و عناصر تصویری نقشی مؤثّر ایفا می کند.
کلمات کلیدی: فردوسی, شاهنامه, مصورسازی, نگارگری, نسخۀ بایسنقری, نسخۀ داوری, مخاطب شناسی, هنردرباری, هنر غیردرباری
دریافت مقاله: مخاطب شناسی شاهنامه های مصور (با بررسی نگاره های دو نسخه بایسنقری و داوری)