دستنویس کتابخانۀ دانشگاه لیدن در هلند
عنوان: دستنویس کتابخانۀ دانشگاه لیدن در هلند
نشانی: به نشان Or.-Nr.494
تاریخ نگارش: شنبه پانزدهم رمضان ۸۴۰ هجری قمری – بیست و سوم مارس ۱۴۳۷ میلادی
خط نویس: عمادالله بن عبدالرّحمن کاتب
محل نگارش: نامعلوم
تعداد صفحات: ۵۴۷ برگ
تعداد نگاره ها: ۱۹ مجلس
چینش صفحه‌ها: در چهار ستون و ۲۵ سطر جدول‌بندی شده
نوع خط: خـط نـستعلیق
اندازه: مشخص نشده
توضیحات اثر:
این دستنویس با مقدمۀ منثور آغاز می گردد: «سپاس و آفرین خدایراکه این جهان و آن جهان را آفرید و بندگان را اندر جهان پدیدار کرد…» و این همان مقدمۀ کهن است، ولی پایان آن به افسانۀ محمود و فردوسی و هجونامه می انجامد. صفحۀ نخستین مقدمۀ منثور دارای سرلوحه است و در کتیبه آن به خط کوفی نوشته است: «ذکر اعلی». دو صفحۀ نخستین متن اصلی دارای چهار لوح در بالا و پایین صفحات است و متن در دو ستون و یازده بیت نوشته شده و میان بیت ها را هم تزیین کرده است. در کتیبۀ لوحه های بالا و پایین صفحات نوشته است:
سکه کاندر سخن فردوسی طوسی نشاند کافرم گر هیچ کس در زمرۀ فرسی نشاند
اول از بالای کرسی چون سخن آمد فرود او سخن را برگرفت و باز با کرسی نشاند
صفحات دیگر کتاب در چهار ستون و ۲۵ سطر جدول بندی شده‌اند و هر صفحۀ بدون تصویر و سرنویس دارای ۵۰ بیت است، ولی در برخی صفحات بیت هایی را هم چلیپا نوشته است. در این دستنویس، کتاب به دو مجلد تقسیم شده است. مجلد نخستین تا پایان کیخسرو و آن با این عبارت به پایان می رسد: « تمت مجلد اول شاهنامه بعون الله تعالی و حسن توفیقه»، مجلد دوم با پادشاهی لهراسپ آغاز می گردد و صفحۀ نخستین آن دارای سرلوحه است با عبارت: «پادشاهی کردن لهراسپ». تاریخ ختم شاهنامه در این کتاب سال ۴۰۰ هجری قمری است: «بسر شد کنون قصه یزدگرد….» (مانند دستنویس ۶۷۵). پس از آن بیت هایی در ستایش و نکوهش محمود آمده است. پایان صفحه آخر کتاب چنین است؛
از آن پس نمیرم که من زنده ام که تخم سخن من پراکندهام
تمام شد کتاب شاهنامه از گفتار ملک الشعرا حکیم منصور ابوالقاسم فردوسی رحمه الله علیه کتبه العبد عماد الله بن عبد الرحمن الکاتب عفا الله عنه فی یوم السّبت خامس عشر رمضان سنه اربعین و ثمانمایه.
و در پایین در گوشه راست صفحه نوشته است: «دیده شد».