عنوان: تحلیل کارکرد خنده در شاهنامه براساس نظریه باختین
نویسندگان: احمد لامعی گیو / سید مهدی ارفعی / عیسی دوست زاده
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند / کارشناس ارشد دانشگاه بیرجند / کارشناس ارشد دانشگاه بیرجند
تاریخ نگارش: زمستان ۱۳۹۵ هجری شمسی
منبع: دو فصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی، سال بیست و چهارم، شمارۀ هشت، بهار و تابستان ۱۳۹۵
چکیده مقاله:
هدف پژوهش حاضر این است که با رویکرد روایت شناسی باختینی یعنی منطق گفت وگویی به بررسی شاهنامه فردوسی بپردازد. منطق گفت وگویی نوعی روایت است که به بررسی روابط بین دیدگاه های مختلف ازطریق گفت وگو می پردازد و یگانه راه تعامل را گفت وگو می‌داند. منطق گفت وگویی با مفاهیمی نظیر «چندصدایی»، «دگرآوایی» و «کارناوال» تکمیل می شود. از لوازم ضروری زندگی کارناوالی خنده است؛ در شاهنامه به سه نوع «خنده» برمی خوریم که یک نوع آن به خنده ای که مدنظر باختین است نزدیک است و آن خنده ای است که مفهوم مسخره کردن و تحقیر را می رساند. انواع دیگر خنده عبارت اند از: «خنده» شادمانی و «خنده»ای که تمثیلی از طبیعت است. در فرجام نیز به تفاوت ها و شباهت های بین خنده کارناوالی و خنده شاهنامه پرداخته شده است، تا مطابقت نظریه منطق گفت وگویی با شاهنامه سنجیده شود. در این پژوهش تلاش شده تا واژه «خنده» و مشتقات آن با بهره گیری از روش تحلیلی توصیفی در شاهنامه بررسی و براساس نظریه منطق مکالمه باختین سنجیده شود و تفاوت ها و شباهت های آن با «خنده» کارناوالی باختین تبیین شود.
کلمات کلیدی: منطق مکالمه‌ای باختین, کارناوال, شاهنامۀ فردوسی, خنده
دریافت مقاله:استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند / کارشناس ارشد دانشگاه بیرجند / کارشناس ارشد دانشگاه بیرجند