عنوان: عدد سه و تقابل سه گانه های نمادینِ اسطوره ضحّاک در شاهنامه
نویسندگان: دکتر محمود مدبّری / زکیّه تیموری رابر
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: استاد بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان / دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
تاریخ نگارش: زمستان ۱۳۹۵ هجری شمسی
منبع: مجلۀ مطالعات ایرانی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال شانزدهم، شمارۀ سی و یکم، بهار و تابستان ۱۳۹۶
چکیده مقاله:
عدد سه در اغلب مذاهب، فرهنگ ها و اساطیر ملل با مفهوم نمادین خود یعنی کمال، اتمام و بسیاری و برای نشان دادن نهایت نیکی و یا بدی به کاررفته است. وجود سه گانه ها یکی از مصادیق کارکرد این عدد در شاهنامه است و اسطوره ضحّاک یکی از بهترین نمونه های آن به شمار می رود. نتایج حاصل از این مقاله که به شیوه کتابخانه ای و با هدف بررسی سه گانه های نمادین داستان ضحّاک و تقابل آن ها نوشته شده است، نشان می دهد که در این داستان، سه گانه ها نماینده مفهوم اساطیری عدد سه بوده و تقابل خیر و شر را نشان می‌دهند. ظهور سه باره اهریمن بر ضحّاک او را به اوج ظلم و ستمگری می رساند. همچنین از هم گسیختگی سه گانه جمشید توسّط ضحاک و سپس از بین رفتن سه گانه ضحّاک توسط فریدون نشان می دهد که سه گانه ها گاهی در تقابل با یکدیگر قرار می گیرند و در این تقابل اگرچه سه گانه ها زوال قطعی ندارند امّا غالب و مغلوب یکدیگر هستند؛ چنانکه در این اسطوره، فریدون به عنوان نماد کمال خیر و نشان اهورایی در پی براندازی سه گانه ضحّاک (نهایت بدی) است و با قرار گرفتن در کنار برادران خود و خواهران جمشید به تقابل سه گانه اهریمنی (ضحّاک) می پردازد و درنهایت اگرچه ضحّاک مغلوب می شود، امّا به طور کامل از بین نمی رود. .
کلمات کلیدی: اسطوره, ضحاک, شاهنامه, نماد, تقابل سه گانه
دریافت مقاله:عدد سه و تقابل سه گانه های نمادینِ اسطوره ضحّاک در شاهنامه