سیمای شهرها و کاربری آیینی آنها در ایران باستان (بر مبنای شاهنامۀ فردوسی و روایات تاریخی)

عنوان: سیمای شهرها و کاربری آیینی آنها در ایران باستان (بر مبنای شاهنامۀ فردوسی و روایات تاریخی)

نویسندگان: فرزانه علوی زاده / دکتر محمد جعفر یاحقی

سابقه شغلی یا تحصیلی نویسندگان: دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد / استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

تاریخ نگارش: بهار ۱۳۹۰ هجری شمسی

منبع: مجلۀ علمی-پژوهشی جستارهای ادبی، شمارۀ صدو هفتادو پنج، زمستان ۱۳۹۰

چکیده مقاله:

در نظام فکری ایرانیان، بنا کردن شهرهای آبادان برای پادشاهان اهمیت داشته است تا آن جا که در کتب تاریخی، جغرافیایی و شاهنامۀ فردوسی، بنای شهر یا شهرهایی به پادشاهان نسبت داده شده است. بر این مبنا، با محوریت قرار دادن دو دسته از متون، یعنی متون و روایات تاریخی و جغرافیایی از یک سو و شاهنامۀ فردوسی، به عنوان اثری ادبی که حاوی اطلاعات ارزشمند تاریخی است، از دیگر سو کوشیدیم تا در این مقاله با جمع آوری و طبقه بندی نمونه های مختلف و تحلیل و تأمل در آنها به واکاوی الگوی حاکم بر بنای شهرها در ایران باستان بپردازیم و مشخصات بنیادی شهرها و جایگاه برجستۀ آن را در ذهنیت گذشتگان، توضیح و تبیین کنیم. چارچوب کلی برای بررسی این مسأله در بخش نخست تحقیق، تبیین اهمیت شهر و ساختن بناهای مختلف در نظام ذهنی گذشتگان است. در بخش دوم، کوشیده ایم تا با استخراج نمونه های مختلف، مباحث مربوط به احداث شهرها به ویژه کارکردهای آیینی شهرها، ساختار ظاهری شهرها و وجه تسمیۀ آنها را روشن سازیم و سپس با رویکردی مقایسه ای و با تکیه بر تفاوت روایات تاریخی و شاهنامه فردوسی، بنیادی ترین علل مؤثر در اختلاف روایات این دو دسته متون را مورد تأمل و بررسی قرار دهیم.

کلمات کلیدی: شاهنامه, فردوسی, شهر, ویژگی شهرها, پادشاهان ساسانی, وجه تسمیه

دریافت مقاله: سیمای شهرها و کاربری آیینی آنها در ایران باستان (بر مبنای شاهنامۀ فردوسی و روایات تاریخی)

قبلی «
بعدی »