عنوان: دیو در روایت های شفاهی / مردمی شاه نامه
نویسنده: دکتر رضا غفوری
سابقه شغلی یا تحصیلی نویسنده: استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حضرت نرجس خاتون رفسنجان
تاریخ نگارش: زمستان ۱۳۹۲ هجری شمسی
منبع: نشریۀ ادب و زبان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال هفدهم، شمارۀ سی و پنج، بهار و تابستان ۹۳
چکیده مقاله:
«دیو» یکی از مهم ترین آفرینش‌های اهریمنی در اساطیر ایران است. با بررسی و پژوهش چهره دیوان در متون پیش از اسلام، در می یابیم که دیوان در اوستا و متون پهلوی، چهرهای انتزاعی و غیرعیتی دارند و عمده ترین خویشکاری آنان، تایود ساختن آفریده های اهورایی است. بازتاب این اندیشه در شاهنامه فردوسی و برخی منظومه های حماسی پس از آن نیز دیده می شود: با این تفاوت که در این منظومه ها با دو دسته از دیوان روبه رو هستیم. نخست، آن دسته دیوانی که غیرعینی اند مانند دیو آز، دیو خشم و … دوم ، آن دسته از دیوانی که از صفات انسانی برخوردار هستند.
در روایت های شفاهی مردمی شاهنامه که برخی از آنان به همت زنده یاد سید ابوالقاسم انجوی شیرازی گردآوری شده است و به «فردوسی‌نامه» اشتهار دارد و شمار زیادی از دیوان حضور دارند که برخی از آنان دارای خویشکاری و وظایف خاصی هستند. در این مقاله، نخست به معرفی و دسته بندی دیوان در روایت های فردوسی‌نامه برپایۀ شخصیت آنان می پردازیم و سپس عمده ترین ویژگی و خویشکاری های آنان را بر اساس دیگر متون حماسی و با روایت های اساطیری بررسی می نماییم.
کلمات کلیدی: فردوسی, شاهنامه, دیو, فردوسی‌نامه, داستان‌های عامیانه
دریافت مقاله: دیو در روایت های شفاهی / مردمی شاه نامه