دستنویس انستیتوی خاورشناسی فرهنگستان علوم شوروی در لنینگراد
عنوان: دستنویس انستیتوی خاور شناسی فرهنگستان علوم شوروی در لنینگراد
نشانی: به نشان S. 1654
تاریخ نگارش: اوایل رمضان ۸۴۹ هجری قمری – اوایل دسامبر ۱۴۴۵ میلادی
خط نویس: محمد بن جلال رشید
محل نگارش: نامعلوم
تعداد صفحات: نامعلوم
تعداد نگاره ها: ۲۷ مجلس
چینش صفحه‌ها: در شش ستون و ۲۵ سطر جدول‌بندی شده
نوع خط: خـط نـستعلیق،
اندازه: مشخص نشده
توضیحات اثر:
این دستنویس با مقدمۀ منثور آغاز می گردد. «سپاس و آفرین خدای را جل جلاله که این جهان و آن جهان آفرید و ما بندگان را اندر جهان پدید آورد….». این مقدمه همان مقدمۀ کهن است، ولی پایان آن به افسانۀ محمود و فردوسی و هجونامه می انجامد. دو صفحۀ نخستین کتاب دارای چهار لوح در بالا و پایین صفحات است و هر صفحه ای یازده سطر دارد، صفحه نخستین متن اصلی نیز دارای سرلوحه است با عبارتی به خط کوفی:
«بسم الله الرحمن الرحیم»، صفحات در شش ستون و ۲۵ سطر جدول بندی شده اند و هر صفحه بدون تصویر و سرنویس دارای ۷۵ بیت است. بخش بزرگی از آغاز این دستنویس از جای خود به میانۀ کتاب رفته و برگ های آن هم در هم ریخته است. این دستنویس متعلق به نوه محمد علی شاه قاجار بوده به نام عماد الدوله بن عمادالدوله بن محمد علی ملقب به دولتشاه بن خاقان فتحعلی شاه قاجار و آن را در تاریخ ۱۸ جمادی الاولی سال ۱۳۹۷ هجری قمری از دار السلطنه قزوین برای سفیر روس هدیه فرستاده است و این مطلب را به خط خود در گوشه راست پایین صفحه آخر کتاب نوشته است. در آغاز و پایان کتاب نیز مهر او با امضای عمادالدوله و تاریخ ۱۳۰۴ هست. تاریخ ختم شاهنامه در این دستنویس سال ۴۰۰ هجری قمری است. متن پایان صفحه آخر کتاب چنین است:
سر آمد کنون قصه یزدگرد به ماسفندارمز (؟) روز ارد
زهجرت شده پنج هشتاد بار به نام جهان داور کردگار
خرده العبد الفقیر الى الله العلی الحمید محمد بن جلال الرّشید فی اوایل رمضان المبارک سنه ۸۴۹.